Zelfs het politieke midden in Duitsland verlangt naar iets nieuws

De onderhandelingen over een nieuwe grote coalitie leggen bloot hoe versleten de traditionele volkspartijen in Duitsland zijn. De roep om een politieke hergroepering neemt toe.

De (pre-)sonderingen voor een te vormen nieuwe federale regering konden zelfs de gezagsgetrouwe gemiddelde Duitser al slechts matig interesseren. Ook de berichtgeving over de taaie onderhandelingen over een Jamaika-coalitie van christendemocraten, liberalen en groenen lieten de Duitse burgers gelaten over zich heen komen. Maar inmiddels lijken zelfs de mainstream media nog maar met een half oog acht te slaan op de hernieuwde poging om tot een grote coalitie te komen. Niemand wacht ‘koortsachtig’ op de uitkomst van de gesprekken, debatten over het thema leggen noemenswaardige verwachtingen noch grote vrees bloot. Het is allemaal tamelijk om het even.

Politieke belangstelling

En dat terwijl de belangstelling van de Duitsers voor de politiek geenszins teruggelopen is. In tegendeel: Recent onderzoek wijst uit dat de Duitse burgers zich niet minder, maar juist meetbaar meer voor politiek interesseren dan enkele jaren geleden. Het lukt alleen de volkspartijen niet meer om deze belangstelling te baat te nemen.

Het einde van het gevestigde partijsysteem is al dikwijls bezworen. Maar afgezien van het doorbreken van de AfD is er tot nu toe niet veel veranderd. Maar dat zou kunnen veranderen… en het zijn juist de sleetse onderhandelingen over een nieuwe grote coalitie, die op dit punt de verbeelding tot in het midden van het politieke spectrum op gang brengen.

Op links ventileert Oskar Lafontaine reeds het idee van een nieuwe linkse volkspartij bestaande uit delen van Die Linke, SPD en Groenen. Een project dat, met het oog op de vertwijfeling van veel SPD-aanhangers, de verdeeldheid in Lafontaines Linke en de verstarring bij de Groenen na het mislukken van de Jamaica-coalitie, tot de verbeelding spreekt.

Macronisering

In het doorgaans regeringsgezinde dagblad Die Welt droomt een prominente commentator van een “goeroe” die de “macronisering van het Duitse partijenlandschap op gang brengt”. Men verlangt met andere woorden naar een jonge, dynamische charismaticus die de oude partijstructuren compleet uit de scharnieren licht. Dat is opmerkelijk: Tot nog toe werd er hoofdzakelijk over gediscussieerd wie in de CDU Angela Merkel zou kunnen vervangen of wie er de nieuwe ‘kroonprins’ van de SPD zou kunnen worden, nu de Martin Schulz-trein in rook is opgegaan, Olaf Scholz zich kennelijk niet buiten Hamburg waagt en Sigmar Gabriel zich nog altijd niet vast laat pinnen.

Het verlangen naar ‘macronisering’ laat zien hoe de hoop al wegebt dat de beide grote partijen überhaupt nog in staat zijn om zichzelf nog eens te vernieuwen. Voor de CDU zou een dergelijke macronisering bezegelen dat de inhoudelijke willekeur van een Angela Merkel, in combinatie met haar capaciteit om concurrenten binnen haar partij te verdringen, deze ooit grote volkspartij uiteindelijk uitgeput en daarmee overbodig gemaakt heeft.