Waarom Seehofer Beierse heimat aan Söder overlaat

door Wolter Berends | 22 februari 2018

Vorige week liet Horst Seehofer een belangrijke bijeenkomst aan zijn neus voorbij gaan. De partijvoorzitter van de CSU en scheidend deelstaatpremier van Beieren moest zijn deelname aan de traditionele politieke Aswoensdag afzeggen vanwege een hardnekkig griepje.

In de partij wordt sindsdien besmuikt gegist naar de gezondheidstoestand van de 68-jarige. Een dergelijke publiciteitstrekkend optreden missen partijbonzen normaliter nooit en al zeker niet in een jaar waarin verkiezingen voor de Landdag op de rol staan.

Op 14 oktober willen de christelijk-socialen hun absolute meerderheid verdedigen. Het lijkt momenteel uitgesloten dat ze daar in slagen, mede omdat Franz Josef Strauß’ maxime, dat er rechts van de CSU geen plaats voor een democratische partij mag ontstaan, veronachtzaamd is. Bij de Bondsdagverkiezingen liepen reeds veel gefrustreerde conservatieve kiezers naar de AfD over. De vooruitzichten van de CSU voor de Landdagverkiezingen zijn nauwelijks beter.

In de ogen van velen, ook van menig CSU-lid, ligt de schuld hiervoor voor een aanzienlijk deel bij Seehofer, vanwege zijn veelvuldige draaien ook wel Drehhofer genoemd. De Beierse leeuw is te vaak als vloerkleedje geëindigd, zo klinkt het aan de stamtafels in het zuiden van Duitsland. Men verwijt Seehofer het permanente toegeven van de CSU aan bondskanselier Angela Merkel in het immigratievraagstuk en het fiasco van de Bondsdagverkiezingen ten gevolge daarvan.

Gevolg is dat de meerderheid van de Beiers weinig op heeft met de verdere politieke loopbaan van de scheidend deelstaatpremier. Volgens een peiling zien ze de 68-jarige liever met pensioen gaan dan minister worden in Berlijn. Maar liefst 62,6 procent van de ondervraagden gaf er de voorkeur aan dat hij zijn politieke loopbaan zou beëindigen. 7,6 procent was van mening dat hij genoegen moest nemen met het partijvoorzitterschap alleen. Slechts 24,3 procent wilde dat hij minister in een nieuwe ‘grote coalitie’ van CDU, CSU en SPD zou worden.

Desalniettemin is Seehofer nu de beoogde minister voor Binnenlandse Zaken en Heimat. Zodat ook zijn partijinterne tegenstanders en critici er belang bij hebben dat hij naar Berlijn vertrekt, heeft Seehofer aangekondigd dat de door hem niet zeer geliefde deelstaatminister van Financiën Markus Söder hem opvolgt als deelstaatpremier.

In recente peilingen krijgt de CSU een kleine veertig procent van de stemmen, gevolgd door de SPD met zo’n 15 procent en de AfD met 12 à 13. Het lijkt er dus op dat de CSU haar absolute meerderheid van de zetels in de Landdag gaat verliezen, wat afgezien van 2008 sinds de jaren ’50 niet is voorgekomen. In zo’n geval zou de CSU een of meerdere coalitiepartners moeten vinden om een regering te vormen. Dat de CSU met de AfD in zee gaat is daarbij hoogst onwaarschijnlijk, zodat een coalitie met de SPD of de Groenen, dan wel een coalitie met de liberale FDP en de Freie Wähler tot de mogelijkheden behoort. De verkiezingen voor de Beierse Landdag vinden op 14 oktober plaats.

Aanvankelijk was de 68-jarige politicus van plan geweest nog eens kandidaat-deelstaatpremier te zijn. Met zijn wissel naar Berlijn en de alvast geregelde opvolging in München wil hij nu ten minste gezichtsverlies vermijden, niet compleet kelderen in de kiezersgunst en tegelijk nog altijd een positie bewaren om invloed uit te oefenen in de partij en de Beierse politiek. Maar precies dat vrezen veel partijvrienden in het zuiden. Met 46,8 procent ziet zelfs van de CSU-kiezers nog geen meerderheid Seehofer graag als minister in Berlijn. Zelfs onder CSU-kiezers meent 37,6 procent dat Seehofer zijn politieke carrière beter kan beëindigen.

Ook de politicoloog Ulrich von Alemann interpreteert Seehofers beoogde wissel naar Berlijn als een “verwijderingsbeslissing”. De oude rot wordt aan het eind van zijn carrière weggepromoveerd naar de federale politiek. In het verkiezingsjaar wil de Beierse regeringspartij de rijen sluiten en heeft men er dus vanaf gezien Seehofer compleet uit te schakelen. Tegelijk mag met Söder iemand met een rechtser profiel dan Drehhofer de leiding nemen, om zo de schade te beperken. Of het de AfD werkelijk zoveel wind uit de zeilen neemt zal moeten blijken.