Waarom de ‘hete fase’ van de Duitse verkiezingscampagne zo lauw is

De verkiezingscampagne in Duitsland wil maar niet ontvlammen. Schijnbaar omdat de Duitsers tevreden zijn met de status quo. Maar schijn bedriegt.

Bondskanselier Angela Merkel en haar SPD-concurrent Martin Schulz hebben de ‘hete fase’ van de verkiezingscampagne ingeluid, zo berichten Duitse media. Dat werd ook tijd: Over een goeie vijf weken mogen de Duitsers ter stembus gaan.

In een normale democratie zou zo kort voor de belangrijkste stembusgang de campagne voluit losbarsten. In bedrijfskantines, aan de toog en de keukentafel zouden de aanhangers van de concurrenten om het premierschap gepassioneerd verbaal strijd leveren met elkaar.

Maar in het Duitsland van 2017 niets van dit alles. Een merkwaardige stilte ligt er over de verkiezingscampagne. Kandidaat-bondskanselier Martin Schulz probeert met de meest ongebruikelijke thema’s wanhopig de campagne te doen ontvlammen, maar het lukt niet.

Zittend bondskanselier Merkel speelt daarentegen op veilig en zet opnieuw in op haar oude strategie van saaiheid (of deftig:’demobilisering’), die haar al tweemaal aan herverkiezing hielp. Ze profiteert van datgene waar Schulz mee te kampen heeft: de oppervlakkige tevredenheid van de burgers met hun huidige situatie, die door alle peilingen bevestigd wordt.

Ongerustheid

Achter de oppervlakkige tevredenheid met de status quo verbergt zich echter een diepe ongerustheid ten aanzien van de toekomst. Volgens onderzoek van de uit de hoek van de vakbonden voortkomende Hans-Böckler-Stiftung en andere instituten maken de Duitsers zich in het bijzonder zorgen over een algemeen verlies aan controle, die onder andere uit de verzwakking van de natiestaat en zijn instellingen voortvloeit.

Hier kon dan ook wel eens de oorzaak liggen voor het gebrek aan succes van de SPD-campagne: Terwijl Schulz “meer sociale gerechtigheid” belooft, zien de Duitsers de grondslagen daarvoor op de helling staan. Zulke beloftes komen zodoende niet geloofwaardig over.

Over dergelijke zorgen wil Schulz echter net zo min praten als Merkel. Waarom niet? Omdat dergelijke angsten te herleiden zijn tot het opgeven van grenscontroles en het daaruit resulterende in gevaar komen van de binnenlandse veiligheid. Hierin hebben echter alle momenteel in de Bondsdag vertegenwoordigde partijen hun aandeel gehad. Zodoende zijn ze alle vastberaden de wortels van deze onzekerheid niet bespreekbaar te maken, want dat zou hun partijen slechts electorale schade berokkenen.

Naast de asielcrisis en zijn onoverzienbare gevolgen op de lange termijn ligt bovendien de onopgeloste euro- en schuldencrisis op de achtergrond nog altijd op de loer. Ook die maakt de Duitse kiezers onzeker, maakt dat burgers vrezen voor de stabiliteit en zekerheid van hun bestaan en de toekomst van hun kinderen.

Zwijgen

Maar omdat de gevestigde partijen er het zwijgen toe doen op deze cruciale thema’s en hen die het wel bespreekbaar willen maken het zwijgen proberen op te leggen, blijft de verkiezingscampagne lauw en tegelijk bizar, doordat de mainstream media pogingen doen om surrogaatthema’s als de ‘dieselcrisis’ of ‘gif-eieren’ centraal te stellen, zodat wezenlijke thema’s als massa-immigratie, verlies van controle en de euro buiten de discussie blijven.

De meeste Duitse kiezers lijken nog altijd vatbaar voor dit soort doorzichtige manoeuvres. De werkelijkheid laat zich echter niet zo eenvoudig manipuleren als het stemvee. De werkelijkheid meldt zich vanzelf weer, …na de verkiezingen.