Vrijhandelsakkoord EU-Mercosur roept weerstand op

In de luwte van de algemene opwinding over president Donald Trumps aankondiging van nieuwe Amerikaanse importheffingen heeft de Europese Unie achter gesloten deuren verder gewerkt aan vijf nieuwe handelsakkoorden.

De akkoorden met Singapore, Vietnam en Japan zijn bijna klaar om ondertekend te worden, evenals een geactualiseerd handelsakkoord met Mexico. Het vrijhandelsakkoord met de landen van de ‘gemeenschappelijke markt van het zuiden’ (Mercosur), Argentinië, Brazilië, Paraguay en Uruguay, is ook bijna afgerond, zoals op de informele top van de Europese ministers van Handel in de Bulgaarse hoofdstad Sofia op 27 februari jongstleden medegedeeld werd. Overigens had dit laatste akkoord eigenlijk afgelopen december al ondertekend moeten worden.

Mercosur

Sinds 1999 bestaat er tussen de EU en de Mercosur-staten reeds een verdrag als voorstadium voor een vrijhandelsakkoord. Sinds 2010 wordt hierover opnieuw onderhandeld. Het akkoord gaat niet alleen over importquota’s en -heffingen, maar ook over non-tarifaire handelsbelemmeringen, zoals milieustandaarden, consumenten- en werknemersrechten.

De eurocommissaris voor Handel, Cecilia Malmström presenteert het akkoord graag als tegenzet op de protectionistische economische koers van de regering Trump. Met de beoogde opening van de markten van de Mercosur wil de Europese Commissie naar eigen zeggen de Chinezen voor zijn.

Sinds 2016 bepalen in alle lidstaten van de Mercosur neoliberaal georiënteerde regeringen het handelsbeleid. In het verkiezingsjaar 2018 zou deze situatie echter weer kunnen veranderen, beide zijden dringen dan ook aan op het snel afronden van het akkoord. Momenteel vindt dan ook de laatste onderhandelingsronde plaats.

Weerstand

Aan beide zijden van de Atlantische Oceaan heeft echter ook stevige weerstand de kop op gestoken, sinds eind vorig jaar delen van het geheim gehouden akkoord uitlekten. De lobby voor de agrarische sector in Polen, Ierland, Frankrijk, Oostenrijk en Duitsland was reeds langer op zijn hoede. Eind februari protesteerden in Frankrijk op een landelijke actiedag meer dan 20.000 boeren in bijna 90 departementen tegen het handelsakkoord met de Mercosur. Zij maken zich vooral zorgen over de steeds grotere concurrentie van goedkoop vlees van overzee.

Anderzijds dringt de Europese industrie, de auto- en machinebouwers voorop, er massaal op aan het handelsakkoord eindelijk te bezegelen. De meeste onenigheid tussen EU en Mercosur bestond dan ook over de importquota voor rundvlees uit de Mercosur en over de automobielsector.

Intussen is wel duidelijk geworden dat het lobbywerk van de boerenorganisaties weinig succes heeft gehad. Onder druk van de Mercosur-landen boden Malmström en haar voor Landbouw verantwoordelijke collega Phil Hogan uiteindelijk een heffingsvrij importcontingent van 99.000 ton vers en ingevroren rundvlees aan en daarmee 29.000 ton meer dan een half jaar geleden. De Zuid-Amerikanen hadden om 200.000 ton gevraagd. “Als de EU Mercosur daadwerkelijk een quotum van 100.000 ton per jaar toestaat, is dit de nekslag voor de Europese sector, aangezien we vandaag de dag reeds met de productiekosten reeds boven de verkoopprijs liggen die we op de markt kunnen krijgen”, verklaarde de vice-voorzitter van de Belgische boerenbelangenorganisatie Hugues Falys.

Nu al importeert de EU 240.000 ton rundvlees uit de Mercosur, wat overeenkomt met 75 procent van de totale import naar de EU. Zodat de EU-staten meer auto’, chemicaliën en machines naar de Mercosur-staten kunnen exporteren en mee kunnen dingen in publieke aanbestedingen, gaf Malmström toe inzake scherpere controles tegen hormoon- en vleesfraude. Volstrekt onacceptabel gezien de corruptie in Brazilië, zo verwijten consumentenorganisaties de EU-onderhandelaars.

Critici van intercontinentale handel en milieu-organisaties veroordelen de deal intussen, omdat daarmee nog meer gen-soja en zwaar met pesticiden belastte grondstoffen en agrobrandstoffen de EU-staten binnen zouden komen dan nu al het geval is. Voor extra weiden en de aanbouw van soja-monoculturen worden in de Mercosur-staten keuterboertjes van hun velden beroofd en bossen en savanne vernield.

Ook de vakbonden in de Mercosur-landen zijn bezorgd. Zij vrezen zware verstoringen vanwege het grote verschil in technologisch niveau in de industriële productie van de EU enerzijds en de Mercosur-landen anderzijds. De vakbonden uit beide statenbonden hebben een gemeenschappelijk schrijven aan de onderhandelaars van beide blokken gericht, waarin ze toelichten waarom ze het vrijhandelsakkoord niet zullen accepteren.