Von der Leyen: gewillige lakei die nergens in uitblinkt

Wat valt er te verwachten van Ursula von der Leyen, als ze inderdaad de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie wordt? Haar loopbaan spreekt boekdelen.

Ten tijde van het koninkrijk Hannover behoorden de Albrechts reeds tot de meest vooraanstaande families van het patriciaat, waaruit de hoge ambtenaren werden betrokken. Er werd veel waarde gehecht aan academische vorming en standsbesef. Ursula von der Leyen, dochter van de Nedersaksische deelstaatpremier Ernst Albrecht (CDU) wisselde herhaaldelijk van studie, tot ze uiteindelijk voor geneeskunde koos. Na meer dan twintig semesters legde ze uiteindelijk het staatsexamen af. Gewerkt heeft ze als arts uiteindelijk slechts een paar jaar. Ondanks het afbreken van haar specialisatie noemde Von der Leyen zich graag gynaecoloog.

Creatief met haar CV

Ze was wel vaker wat vrij in de weergave van haar vitae. In een cv op haar website wekte ze de indruk als zou ze aan de Amerikaanse universiteit Stanford gedoceerd hebben. In werkelijkheid heeft ze er slechts enkele seminars bezocht. Haar proefschrift bevatte talrijke fouten, zodat ze in 2015 te nauwer nood haar doctorsgraad kon behouden.

Veilige zetel in landdag dankzij pappie

De politieke carrière van Von der Leyen begon pas laat. In 2001 was ze kort actief in de gemeentepolitiek. Vanwege de reputatie van haar vader, die achter de schermen veel steun wist te mobiliseren, versloeg Von der Leyen in een omstreden interne verkiezing met een meerderheid van slechts één stem de ervaren landdagafgevaardigde Lutz von der Heide. De stemming was gemanipuleerd. Von der Heide vocht de nominatie van Von der Leyen in het CDU-bolwerk succesvol aan. In de aanloop naar het ingelaste nieuwe partijcongres werd hij door de supporters van Von der Leyen echter systematisch door het slijk gehaald en gold hij uiteindelijk als nestbevuiler. Nu won ze de stemming duidelijk, waarmee ze zeker was van een zetel in de Nedersaksische landdag.

Pijlsnelle opkomst als minister

De nieuwe premier Christian Wulff maakte haar meteen tot minister van Sociale Zaken in de deelstaatregering. De opkomst van Von der Leyen werd steeds begeleid door de media van het Springer-concern. In het boulevardblad Bild kreeg ze een eigen column. Slechts twee jaar later werd ze door bondskanselier Angela Merkel naar het kabinet in Berlijn gehaald. Ze bekleedde tot nu toe drie verschillende ministersambten op federaal niveau. In geen daarvan was ze bijzonder succesvol.

Ontbrekende vakkundigheid

Ambtenaren plachten onderling grapjes te maken over de ontbrekende vakkundigheid van hun chef. Deze benutte dan ook liever externe deskundigheid en nam – dikwijls zonder de wettelijk voorgeschreven aanbestedingsprocedures – internationale consultancyfirma’s als McKinsey in dienst. Nadat strafrechtelijke vervolging tegen Von der Leyen werd ingesteld en een onderzoek van haar ambtsvervulling werd ingeleid, was ze binnenlands aangeschoten wild.

Weggepromoveerd

Haar huidige kandidatuur voor het ambt van voorzitter van de Europese Commissie komt dan ook voor als een vlucht. Ze wordt als het ware weggepromoveerd, voor ze in Berlijn definitief onhoudbaar blijkt. Voor de positie van commissievoorzitter is ze in zoverre geknipt dat ze als gewillige lakei van westerse elites geldt. Nog begin juni was ze te gast op de Bilderberg-conferentie in Montreux. Daar kwam ze ook Springer-directeur Mathias Döpfner en McKinsey-manager Dominic Barton weer tegen.

Verenigde Staten van Europa

Al vroeg sprak Von der Leyen graag van de “Verenigde Staten van Europa”. In 2017 speelde ze een belangrijke rol in het uitwerken van het Pesco-akkoord, dat gericht is op gemeenschappelijke ontwikkeling van wapensystemen door de EU-lidstaten en de basis moet leggen voor een toekomstig EU-leger. Ondertussen staat de Duitse Bundeswehr er belabberd voor en heeft Von der Leyen daar als minister nauwelijks iets aan gedaan.  Van Ursula von der Leyen is als voorzitter van de Europese Commissie dan ook geen streven naar een statenbond met respect voor verschillen tussen de lidstaten te verwachten, maar veeleer een centralistische bondsstaat. Tegelijk is Von der Leyen door en door atlanticus en is onder haar voorzitterschap dus ook geen meer zelfstandige opstelling van de EU ten opzichte van de VS te verwachten.