Uitkomst Duitse presidentsverkiezingen staat al vast

door | 10 februari 2017

Aanstaande zondag (12 februari) kiest de bondsvergadering van de Bondsrepubliek Duitsland een nieuw staatshoofd. Dat Frank-Walter Steinmeier (SPD, tot voor kort minister van Buitenlandse Zaken) het wordt, is een uitgemaakte zaak. In de geschiedenis van de Bondsrepubliek was er zelden zoveel eenstemmigheid voorafgaand aan het samenkomen van de Bondsvergadering als deze keer.

Frank-Walter Steinmeier zal zondag tot nieuwe bondspresident gekozen worden, dat is duidelijk. De scheidende SPD-leider Sigmar Gabriel, die Steinmeier inmiddels is opgevolgd als minister van Buitenlandse Zaken, speelde een belangrijke rol in het regelen hiervan met bondskanselier en CDU-leider Angela Merkel.

De samenstelling van de 16e bondsvergadering, die 12 februari de opvolger van Joachim Gauck kiest, wordt bepaald door de samenstelling van de bondsdag en de landdagen. De ene helft van de bondsvergadering bestaat uit alle leden van de bondsdag en de andere helft uit evenveel leden die door de landdagen zij gekozen. Bij elkaar zijn dat 1260 kiesmannen en – vrouwen, die de bondsvergadering vormen en in de Rijksdag in Berlijn in zitting bijeen zullen komen.

Er was echter ook kritiek op de nominatie van Steinmeier. Zo verklaarde de fractievoorzitter van de Piratenpartij in de landdag van Noord-Rijnland-Westfalen, Michele Marsching: “De Piraten zullen niet op de door handjeklap uitonderhandelde kandidaat Steinmeier stemmen. Wij hebben vanaf het begin duidelijk gemaakt dat we eigenlijk directe verkiezingen zouden willen, juist om een situatie zoals die nu ontstaan is te voorkomen.” De Piraten spelen politiek  echter nauwelijks een rol en binnenkort zullen ze hun zetels in de landdagen van Saarland, Sleeswijk-Holstein en Noord-Rijnland-Westfalen hoogstwaarschijnlijk verliezen, zoals vorig jaar in Berlijn al gebeurde.

Ze staan echter niet alleen in hun kritiek. Ook binnen de CDU waren er velen die kritiek uitten op de onderhandse afspraak van de bondskanselier met de sociaaldemocraten. Zelfs Merkels minister van Financiën Wolfgang Schäuble kwalificeerde de beslissing als “nederlaag” en presidiumlid Jens Spahn stelde, “dat met het oog op de om zich heen grijpende onvrede over de politiek meer concurrentie goed geweest zou zijn”.  Zo staan naast Steinmeier, die door regeringspartijen SPD, CDU en CSU gesteund wordt, maar ook door de Groenen en de links-liberale FDP, nog enkele kandidaten die geen reële kans hebben gekozen te worden.

De socialistische partij Die Linke heeft de armoede-onderzoeker Christoph Butterwege naar voren geschoven, die vroeger bij de SPD actief was en als criticus van de ‘Agenda 2010’ (de hervorming van de arbeidsmarkt en het uitkeringsstelsel onder het tweede kabinet van Gerhard Schröder n.a.v. de Lissabon-Strategie) geldt. Steinmeier verdedigt tot op heden deze hervormingen en dat is dan ook de reden dat Die Linke zijn kandidatuur niet wilde steunen.

De nationaal-conservatieve Alternative für Deutschland koos op haar federale partijcongres op 29 april jongstleden Albrecht Glaser als kandidaat. De voormalige penningmeester van het stadsbestuur van Frankfurt am Main mag met de televisierechter Alexander Hold om de derde plaats strijden. Hold is genomineerd door de Freie Wähler en kan mogelijk ook op stemmen van de Piraten rekenen.

Dat Steinmeier al in de eerste stemronde de benodigde absolute meerderheid van de stemmen zal krijgen, staat buiten kijf. De vraag is alleen nog hoeveel stemmen hij krijgt vanuit de coalitiepartijen. Zo zou de socialistische Butterweg stemmen van ontevreden bondsvergaderingsleden van de SPD kunnen trekken en zou AfD-kandidaat Glaser misschien de stem van enkele CDU-politici kunnen krijgen. In het Konrad Adenauer Haus in Berlijn zitten ze er in ieder geval niet op te wachten dat de AfD-kandidaat meer stemmen behaalt dan die van de 35 kiesmannen die de partij zelf naar Berlijn afvaardigt.