Toenadering tussen Saoedi-Arabië en Rusland

door | 14 juli 2015

Saoedi-Arabië en Rusland willen meer gaan samenwerken. Tot dat besluit kwamen de beide landen, wier relatie sinds de jaren ’80 als koel geldt, in de marge van het economisch forum in Sint-Petersburg, dat op 18 juni plaats vond.

De Saoedische delegatie bestond uit de minister van Defensie en zoon van de koning Mohammed bin Salman, minister van Buitenlandse Zaken Adel al-Shubeir, voorzitter van de Kamer van Koophandel Abdulrahman al-Zamil, minister van Aardolie Ali al-Naimi en andere hooggeplaatsten.

Moskou en Riaad zien zich in een geopolitieke situatie geplaatst, waarin de bestaande ordening massief verandert. De Russen hebben een conflict met het Westen, de Saoedi’s voelen zich door de Amerikanen in de steek gelaten sinds het Witte Huis geen schriftelijke garantie wilde geven hun veiligheid te beschermen, terwijl ze zich toenemend bedreigd voelen door de regionale invloed van Iran. Dat er voorzichtige toenadering is tussen de VS en Iran in het kader van de bestrijding van de Islamitische Staat en bereiken van een deal over het Iraanse kernprogramma, wordt in Saoedi-Arabië met argusogen bezien.

In Sint-Petersburg spraken de Saoedi’s in de eerste plaats met de Russen over een kernenergieovereenkomst. Verder stelde Mohammed bin Salman de Russische president Vladimir Poetin de aanschaf van Russische wapens en verdedigingssystemen in het vooruitzicht. Het Arabische koninkrijk plant de bouw van 16 kerncentrales op zijn territorium. Al met al werden zes overeenkomsten en memoranda over de nieuwe samenwerking ondertekent: In de eerste plaats een overeenkomst over het gebruik van kernenergie voor vreedzame doelen, daarnaast over ruimtevaart, militaire samenwerking, samenwerking in de energiesector, wederzijds investeringen, joint ventures voor de bouw van woningen en infrastructuur. Riaad wil miljarden investeren in de Russische economie. In de documenten is daarnaast onder andere een Russische deelname aan de bouw van kerncentrales in Saoedi-Arabië vastgelegd.

In het verleden waren de relaties tussen Rusland en Saoedi-Arabië op zijn best koel, belangrijke factoren daarin waren de olieprijs en Saoedische ondersteuning van radicaal-islamitische groeperingen in de Kaukasus. Het instorten van de olieprijs in de jaren ’80 heeft bijgedragen aan de uiteindelijke val van de Sovjet-Unie. De verbreiding van de radicale islam in Russische deelrepublieken als Tsjetsjenië en Dagestan heeft sinds de jaren ’70 en vooral sinds de jaren ’90 toenemend de aandacht van Moskou opgeëist.

De poging de Saoedi’s als grootste energieleverancier door Amerikaans schaliegas en -olie te verdringen, leidde tot een verdere val van de olieprijs. Terwijl voor het Kremlin ter verzachting van Ruslands economische crisis een hogere olieprijs dringend nodig was, zetten de Saoedi’s een lagere prijs door, om zo de Amerikaanse fracking-olie, waarvan de winning omslachtig en duur is, onrendabel te maken. Daar staat tegenover dat Rusland is opgekomen als grootste aardolieleverancier van China en de Saoedi’s bedreigt in hun functie als exporteur. Tegen deze achtergrond moet de toenadering tussen Rusland en Saoedi-Arabië gezien worden. Hoeveel van de overeenkomsten ten uitvoer gebracht worden zal in niet geringe mate van de geopolitieke ontwikkelingen in de nabije toekomst afhangen.