Toch geen Groene premier in Hessen

Na de verkiezingen voor de landdag van Hessen van vorige week zondag waren getalsmatig ook een grote coalitie van CDU en SPD en een ‘stoplichtcoalitie’ van SPD, Groenen en FDP mogelijk geweest. Maar het lijkt op een voortzetting van de coalitie van CDU en Groenen uit te lopen, zij het met een sterkere junior-coalitiepartner.

De Groenen waren immers een grote winnaar in de verkiezingen. Toch was de winst niet zo overweldigend als door sommigen gedacht. De Groenen onder leiding van de vice-premier van de deelstaat, Tarek al Wazir, boekten weliswaar aanzienlijke winst en voerden op de verkiezingsavond een nek-aan-nek-race met de SPD om de tweede plaats.

Geen tweede Groene deelstaatpremier

De hoop dat Al Wazir, na Winfried Kretschmann in Baden-Württemberg, de tweede deelstaatpremier van de Groenen zou kunnen worden, lijkt echter niet vervuld te worden. Dit lag er ook aan dat de socialistische partij Die Linke met zo’n zes procent van de stemmen niet zo sterk werd als verwacht en de AfD met 13,1 procent toch relatief goed uitkwam.

De verliezen voor de voormalige volkspartijen vielen in de van tevoren verwachte omvang uit. De SPD, die Hessen decennia lang regeerde, verloor zo’n tien procentpunten en behaalde haar slechtste resultaat sinds de oorlog. Het gooide weer olie op het vuur van de discussies binnen de SPD of de federale coalitie met CDU en CSU wel voortgezet moet worden.

Zoveelste nederlaag voor SPD

Want hoewel het voor de Hessische SPD-leider Thorsten Schäfer-Gümbel de zoveelste nederlaag is, wordt het slechte resultaat voor de sociaaldemocraten vooral tot de federale politiek herleid. Weliswaar zou een coalitie van CDU en SPD evenveel zetels hebben als een coalitie van CDU en Groenen of een Stoplicht-coalitie. Maar beide opties met de SPD gelden als onwaarschijnlijk.

Grootste verliezer CDU kan verder regeren

Zodoende blijft een andere verliezer van de verkiezingen in het ambt. De CDU onder leiding van deelstaatpremier Volker Bouffier behaalde met zo’n 27 procent een slecht resultaat (-11,3 pp), maar zal toch opnieuw de leiding hebben. De CDU verloor zo’n 50.000 kiezers aan het kamp van de niet-stemmers en zo’n 90.000 stemmen aan de AfD. “Dat laat zien dat de zaken complex zijn en de waarheid in het midden ligt”, reageerde Bouffier desgevraagd nietszeggend. Ook hij wees op de voortdurende strijd binnen de federale coalitie die niet bevorderlijk zou zijn geweest.

Met of zonder liberalen

Vast staat dat de CDU nu samen moet werken met een duidelijk versterkte coalitiepartner. Of Bouffier ook de liberale FDP uit zou nodigen voor coalitiegesprekken liet hij in het midden. Ook zonder de liberalen is er een meerderheid. “Het hoort zo, dat we met alle democratische mededingers spreken.”

De FDP won licht en profiteerde kennelijk van de angst voor een coalitie van Groenen, SPD en Linke. De liberalen zijn echter niet meer de natuurlijke wijkplaats voor teleurgestelde CDU-kiezers. Zelf zijn de liberalen graag bereid de coalitie te versterken. Federaal partijleider van de liberalen, Christian Lindner, zei verder dat de grote coalitie in Berlijn alleen nog bij elkaar wordt gehouden door “angst voor de kiezer”.

Geringe winst Die Linke, tevreden AfD

Tegenstrijdig waren de reacties van Die Linke. Terwijl de Hessische lijsttrekker Janine Wissler verheugd was over het verkiezingsresultaat (3 zetels winst), was federaal voorzitter Katja Kipping teleurgesteld. “Je hoopt altijd op meer. Ook gezien de peilingen hadden we op nog een paar procentpunten meer gehoopt.” Volgens haar waren de verkiezingen in Hessen echter een duidelijk signaal voor de federale grote coalitie.

De AfD kondigde intussen keiharde oppositie aan. De 13,1 procent die de partij onder lijsttrekker Rainer Rahn behaalde, zijn geen slecht resultaat, ook als de partij op iets meer gehoopt had. “We zijn nu in alle 16 [deelstaat] parlementen vertegenwoordigd, dat is historisch. We hebben in vergelijking met de Bondsdagverkiezingen nog eens winst geboekt en hebben alle reden dit resultaat te vieren”, aldus Rahn.

De kiezers van de Groenen zijn geconcentreerd in de stedelijke gebieden.

Geografische spreiding

Zoals in de Beierse verkiezingen twee weken eerder ook al te zien was, scoorden de Groenen vooral in de grote steden. In Frankfurt werden ze zelfs de grootste. Ook de AfD deed het in de links-liberale stad aan de Main echter niet slecht. De bolwerken van de AfD lagen in Hessen net als in de federale verkiezingen in het noorden en oosten van de deelstaat. Ook in grotere steden als Kassel en Fulda deden de nationaal-conservatieven het goed.

De grote winnaars van de verkiezingen in Beieren, de Freie Wähler, konden ook winst boeken in Hessen. Ze wonnen 1,8 procentpunten, maar bleven met drie procent van de stemmen zoals verwacht onder de kiesdrempel.