SPD wint regionale verkiezingen Nedersaksen, Jamaica-coalitie verliest

door | 16 oktober 2017

De SPD heeft een boven verwachting goed resultaat behaald in de verkiezingen voor de Nedersaksische Landdag die zondag gehouden werden. De sociaaldemocraten werden met 36,9 procent van de stemmen de grootste partij en groeide zes zetels. CDU, FDP en Groenen, die op federaal niveau over een regeringscoalitie onderhandelen, leden echter alle drie verlies.

De peilingen voorspelden de afgelopen twee weken al wel dat de SPD de grootste partij zou worden, maar in de recente verkiezingen voor de Bondsdag kwamen de sociaaldemocraten niet verder dan 27,4 procent, terwijl de CDU toen 34,9 procent haalde. Bij de Bondsdagverkiezingen lag de opkomst echter ook hoger.

Coalitie

De SPD is weliswaar de grootste partij geworden, maar het lijkt er op dat ze geen meerderheid kan vinden om door te regeren. De sociaaldemocraten regeerden tot nu toe met de Groenen. Die twee partijen hadden echter een meerderheid van één zetel na de Landdagverkiezingen van 2013, die gewonnen werden door de CDU. De Groenen haalden zondag echter acht zetels minder dan destijds, terwijl de SPD er slechts zes meer binnenhaalde. Dat betekent dat er geen meerderheid is voor Rood-Groen.

De liberale FDP heeft al laten weten niets te voelen voor een ‘verkeerslicht’-coalitie. Daarmee blijven er twee opties over: Een grote coalitie van SPD en CDU, wat gezien de verstandhouding in de deelstaat niet zo voor de hand ligt, of een zogeheten Jamaica-coalitie van CDU, Groenen en FDP. Die laatste optie ligt voor de hand, omdat er momenteel ook op federaal niveau over een dergelijke coalitie gesproken wordt. Pijnlijk is echter dat alle drie de betrokken partijen een verlies hebben geleden in de verkiezingen. Wat natuurlijk ook niet positief afstraalt op de federale onderhandelingen.

AfD

Overwegende gezindheid, geel: Rooms-Katholiek, violet: Protestants, blauw: geen geloof, donkere kleur: absolute meerderheid van 50% of meer, lichte kleur: relatieve meerderheid 33,3-50%. Censuscijfers uit 2011 (kaart: Michael Sander)

De AfD kwam voor het eerst de Nedersaksische landdag binnen met 6,2 procent. Een bescheiden resultaat in vergelijking met de Bondsdagverkiezingen, toen de partij nog 9,1 procent van de stemmen in die deelstaat kreeg. Tegelijk lag ook toen het resultaat van de AfD in Nedersaksen al onder het federale gemiddelde en is de score van 6,2 procent vergelijkbaar met uitslagen van eerdere deelstaatverkiezingen in het noordwesten van Duitsland, zoals Bremen (5,5%), Hamburg (6,1%), en Sleeswijk-Holstein (5,9%). In het oosten en zuiden van Duitsland staat de AfD sterker. Partijleider Jörg Meuthen, zelf een katholiek uit Baden-Würtemberg, stelde op de persconferentie van de AfD op maandagmorgen te vermoeden dat daar een sociologische reden achter zit. Zo gaat het in het noordwesten om overwegend protestantse gebieden en is de gevestigde protestantse kerk, EKD, een kerkgenootschap met een uitgesproken links politiek profiel. Een deelstaat als Baden-Würtemberg is daarentegen veel gemengder protestants en katholiek en kent bovendien met name in de regio Schwaben ook conservatievere, evangelicale en piëtistische protestanten.

Linke

De socialistische partij Die Linke, die in 2013 nog bij drie procent van de stemmen bleef steken, maar nu op basis van de peilingen enige hoop had over de kiesdrempel van vijf procent te komen, viel uiteindelijk met 4,6% eronder. Bij Die Linke is net als bij de AfD te zien dat de motivatie van hun kiezers om te gaan stemmen in de deelstaatverkiezingen beduidend lager is dan de motivatie voor de federale verkiezingen. Zo haalde Die Linke in de Bondsdagverkiezingen eind september nog 6,9 % van de stemmen in Nedersaksen. Met een dergelijk resultaat zou SPD-leider Stephan Weil voor de keuze gesteld zijn of hij ook open zou staan voor een Rood-Rood-Groene coalitie.