Spanje helpt immigranten met illegale doorreis

Hoewel de Balkanroute nog altijd in gebruik is, zwelt de immigratiestroom via Spanje steeds verder aan. Slechts weinigen blijven echter in Spanje. De meeste asielzoekers trekken verder. De Spaanse autoriteiten helpen hen daarbij. Anders dan voor de Franse autoriteiten is dit voor hoofdbestemming Duitsland echter geen aanleiding tot sterkere grenscontroles.

Meer dan 2100 immigranten zijn in de twee eerste weken van 2019 reeds vanuit het zuiden naar Spanje gekomen, via de Middellandse Zee en de Spaanse exclaves Ceuta en Melilla. Dat zijn  er meer dan in de hele maand december, die toch al alle records verbrak. Voor 2018 rapporteerde de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR in Spanje zo’n 60.000 immigranten, drie keer zo veel als in het jaar daarvoor. In 2019 zouden het er nog eens drie maal zoveel, oftewel 180.000 kunnen worden.

Spaanse autoriteiten faciliteren doorreis

Uit onderzoek van Duitse media en ervaringen van Franse douaniers blijkt echter dat slechts weinigen in Spanje blijven. De meesten van hen reizen gelijk door. En de Spaanse autoriteiten helpen hen zelfs daarbij, door busritten van Andalusië naar het noorden van Spanje te organiseren en betalen. In het noorden staan andere bussen gereed die bij nacht en nevel naar Frankrijk rijden. De bestemming van de meesten is Duitsland. Linda Teuteberg, migratie-woordvoerder van de liberale FDP-fractie in de Duitse Bondsdag, spreekt van een “duidelijke schending van Europees recht”. Teuteberg roept dan ook op tot strengere controles aan de Duitse grens.

Bilateraal verdrag

Bondskanselier Angela Merkel ondertekende vorig jaar in Andalusië weliswaar een bilateraal verdrag over het terugnemen van immigranten met de Spaanse regeringsleider Pedro Sanchez, maar dit akkoord blijkt het papier waarop het geschreven staat niet waard. Dit verdrag is echter alleen van toepassing wanneer een asielzoeker zich eerst in Spanje laat registreren en dan met een omweg via Italië en Oostenrijk over de Beierse grens Duitsland binnenkomt en zich dan laat pakken. Dit onwaarschijnlijk scenario is in 2018 dan ook niet één keer voorgekomen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken onder Horst Seehofer (CSU), dat het bilaterale verdrag destijds als grote vooruitgang voorstelde, reageerde terughoudend op de verwijten van de FDP. Federale politie-agenten op Frontex-missie zouden ter plaatse in Spanje de feiten onderzoeken, zo heette het.

Schengenzone

Omdat er binnen de Schengenzone in de regel geen grenscontroles zijn, zijn er tot nog toe nauwelijks precieze cijfers over de migratie van migranten als ze eenmaal in die zone zijn aangekomen. “Secundaire bewegingen blijven een van de migratiegebieden die het moeilijkst te analyseren zijn”, zo heet het in de meest actuele risico-analyse van Frontex. Ook de Duitse immigratiedienst heeft geen precieze cijfers. Ze vraagt in het formulier voor asielzoekers weliswaar naar de route die ze afgelegd hebben, maar slechts weinigen verstrekken precieze gegevens.

Secundaire migratie

Duitsland lijkt echter in het bijzonder de bestemming van secundaire migratie. Waar er slechts weinig asielzoekers direct per vliegtuig naar Duitsland komen, dienen er maandelijks zo’n 10.000 à 15.000 een asielaanvraag in de Bondsrepubliek in. Bij het toenemende aantal immigranten dat via Spanje komt, komen velen die nog altijd via de Balkanroute komen.

Vanwege het doorloodsen van immigranten door de Spaanse autoriteiten, heeft Frankrijk reeds controles ingevoerd aan de Spaanse grens en daardoor veel bewijzen verkregen van de betrokkenheid van de Spaanse overheidsdiensten. Ook Duitse diensten maken de Spaanse ernstige verwijten. Zo stelt men dat het Spaanse registratieproces niet tegemoet komt aan de vereisten. Zo zouden bijvoorbeeld opgaven over de nationaliteit van asielzoekers ondanks gerede twijfel niet verder onderzocht zijn, omdat de meerderheid toch niet in Spanje wil blijven.

Geen aanleiding voor grenscontroles

Duidelijk is dat de mare van de Duitse welkomscultuur iedere uithoek van Afrika bereikt heeft. De aantrekkelijkheid van de Bondsrepubliek ligt in de bovengemiddelde verzorgingsstaat, de ruimhartige toekenning van verblijfsvergunningen en het lakse uitzettingsbeleid. Ondanks dit alles zien de Duitse veiligheidsdiensten “geen aanleiding” voor sterkere controle aan de Duitse westgrens. Dagelijks pendelen er honderdduizenden forenzen in beide richtingen tussen Duitsland en Frankrijk en Luxemburg. Voor hen zouden grenscontroles tegen illegale secundaire migratie uit Spanje zoals aan de Beierse grens met Oostenrijk hinderlijk zijn.