Socialistenleidster met ordoliberale kapitalismekritiek

In het kielzog van de in 2008 geëscaleerde financiële crisis in de Verenigde Staten beleeft de na de val van de Sovjetunie grotendeels verstomde kapitalismekritiek een glanzende renaissance. In het bijzonder nu ‘nevenschade’ als aantasting van het milieu of massamigratie, die het neoliberaal geradicaliseerde kapitalisme in het mondiale zuiden veroorzaakt, sinds kort in het mondiale noorden duidelijker op te merken zijn en het systeem zelf ter discussie stellen, omdat de centrale rechtvaardiging ervan, welvaart voor steeds meer mensen te scheppen en over de band van de ‘markt’ sociale gerechtigheid te bewerkstelligen, zich bewijst als pure ideologie.

In Duitsland ontbreekt het echter, anders dan in linkse milieus in sommige andere West-Europese landen, aan sociaaleconomische alternatieven. En dat terwijl Duitsland met Humboldt en Novalis, Marx en Abbe, Heidegger en Marcuse steeds een geestelijk centrum was in de wereldwijde strijd tegen het reductionistische wereldbeeld van angelsaksische “rekenmeesters” (Adam Müller).

In de intellectueel kwakkelende gevestigde partijen is het zowaar alleen Sahra Wagenknecht, fractieleider van Die Linke in de bondsdag, die zich als serieus te nemen critica van het “casinokapitalisme” (Hans-Werner Sinn) profileert.

Dat wordt ook bevestigd door haar concept van een nieuwe economische orde, dat ze ontwikkelt in haar jongste boek ‘Reichtum ohne Gier’ (Rijkdom zonder hebzucht). Ze laat zich daarin, anders dan bijvoorbeeld de op radicaal-democratische omwentelingen hopende Sloveense filosoof Slavoj Zizek, verrassend genoeg niet inspireren door Marx en Engels, maar veeleer door het maatschappelijke ondernemerschap van Ernst Abbe en het ordoliberalisme van Ludwig Erhard.

N.a.v. Sahra Wagenknecht, Reichtum ohne Gier. Wie wir uns vor dem Kapitalismus retten (Frankfurt am Main, 2016), 292 p.