Slowakije: Fico gaat ondanks waarschuwing Europese Socialisten met nationalisten in zee

Robert Fico kan aan zijn derde termijn als premier van Slowakije beginnen. Dinsdag tekende zijn centrumlinkse Smer-SD een coalitieakkoord met de nationaal-conservatieve SNS, Most-Hid die de Hongaarse minderheid vertegenwoordigt en Siet, een nieuwe partij die wordt geleid door een ex-christendemocraat.

In 2012 haalde Fico’s Smer-SD met 44 procent van de stemmen nog een meerderheid van de zetels in het parlement binnen, zodat een coalitiepartner niet nodig was. Bij de afgelopen verkiezingen haalde de partij echter, ondanks Fico’s aanhoudende populariteit, geen meerderheid meer. Met 49 van de 150 zetels en zeven kleinere partijen in het parlement, zag Fico zich nu genoodzaakt overeenstemming te bereiken met meerdere coalitiepartners.

Dat was nog geen eenvoudige zaak, samenwerking met de grootste andere partijen, de liberale SaS en de conservatieve OL’aNO-NOVA lag niet voor de hand. Fico lijkt nu voor de meest berekenbare partners geopteerd te hebben. Hij haalde eerst de nationaal-conservatieve SNS er bij, waarmee hij al eerder regeerde. Daarnaast koos hij voor Most-Hid, een partij in het politieke midden die de Hongaarse minderheid vertegenwoordigt en geen nieuwkomer is in het parlement, en voor Siet, een afsplitsing van de conservatief-katholieke KDH die zich ook ruwweg in het centrum bevindt. Alternatieven waren een nieuwe, door een miljardair opgerichte, anti-immigratiepartij en de nationalistische L’SNS van gouverneur Marian Kotleba.

Het is de vraag hoe stabiel de coalitie zal zijn. Een viertal parlementsleden van Most-Hid en Siet liepen uit onvrede met de coalitievorming al over naar de oppositie, zodat de regering nu niet op 85 maar op 81 zetels steunt. De samenwerking van de Hongaarse Most-Hid en de SNS is opmerkelijk, aangezien de angst voor Hongaars irredentisme een klassiek speerpunt is van de nationaal-conservatieven. Overigens worden de belangrijkste posities in het kabinet, zoals Financiën, Binnenlandse en Buitenlandse Zaken, ingenomen door politici van de Smer-SD.

De druk om snel een regering te vormen was des te groter, omdat Slowakije in de tweede helft van dit jaar het voorzitterschap van de Europese Unie overneemt van Nederland. Met het betrekken van de SNS in de regering gaat Fico in tegen een expliciete waarschuwing van Gianni Pitella, de Italiaanse leider van de sociaaldemocratische fractie in het Europees Parlement. Toen Fico in 2006 een regering vormde met de populistische L’S-HZDS en de SNS, werd zijn Smer-SD geschorst als lid van de Partij van Europese Socialisten (PES). Pitella heeft gewaarschuwd dat het opnieuw vormen van een regering met de SNS “riskeert in strijd te komen met progressieve waarden en beginselen”. De fractieleider heeft het bestuur van de PES opgeroepen de positie van Fico’s partij in overweging te nemen. Hoewel Fico een sociaaldemocraat is, heeft hij zich bijvoorbeeld tegen het plan om vluchtelingen te herverdelen over EU-lidstaten gekeerd. Met een eventuele schorsing van Smer-SD, zou de PES zich kunnen distantiëren van Fico’s opstelling in de migratiekwestie, anderzijds zou het Fico juist de vrije hand geven.