Saksische liberalen zetten in op minder bevoegdheden voor EU, meer voor regio

De liberale FDP in de Duitse deelstaat Saksen heeft op haar partijdag in Dresden uitgesproken dat ze wil inzetten op minder bevoegdheden voor de Europese Unie. Bevoegdheden van de EU zouden moeten terug vloeien naar nationale en regionale overheden. De Saksische liberalen onderscheiden zich daarmee van de landelijke koers van de FDP, die eenduidig eurofiel is. Het meer eurokritische deel van de partij lijkt landelijk in de minderheid.

Bij de laatste verkiezingen slaagde de FDP er niet in terug te keren in de Bondsdag, doordat het met 4,8% van de stemmen onder de kiesdrempel van vijf procent viel. In de vorige zittingsperiode van het nationale parlement, waarin de FDP deel uitmaakte van een regeringscoalitie met CDU en CSU, waren er enkelen onder de parlementariërs van de FDP die hun bedenkingen hadden bij zaken als de ‘euroreddingsfondsen’ en met name het Europese Stabiliteitsmechanisme (ESM). Frank Schäffler, Bondsdaglid voor het district Herford in Noord-Rijnland-Westfalen was hierin het meest consequent. Schäffler slaagde er echter niet in zijn partij mee te krijgen in zijn weerstand tegen de zogenaamde euroreddingsoperaties. Nadat de FDP bij de verkiezingen eerder dit jaar voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog niet in de Bondsdag terug keerde, werd Schäffler tot bestuurslid gekozen. Hij stelde zich echter niet beschikbaar voor het voorzitterschap van de partij, zoals zijn aanhangers gehoopt hadden.

‘Geen taboe op repatriëring van bevoegdheden’

Intussen onderhandelen CDU en CSU met de sociaaldemocratische SPD over een nieuwe regeringscoalitie. Vanuit de CSU zijn daarbij vergelijkbare geluiden hoorbaar als nu uit de Saksische FDP. De liberale Saksen willen dat de bevoegdheden van de Europese Commissie duidelijk begrenst worden en in de toekomst weer meer beslissingen op nationaal en regionaal niveau genomen worden. Anderzijds wil de FDP Saksen dat er voor lidstaten sancties komen te staan op het overtreden van afspraken zoals het Stabiliteitspact. In het uiterste geval zouden lidstaten uit de muntunie gezet moeten worden. De Saksische FDP betoont zich enerzijds voorstander van Europese integratie, maar tekent er wel bij aan dat het duidelijk ingekaderd moet worden: “De Europese Unie is geen doel in zichzelf, maar zou een duurzaam nut moeten hebben voor de lidstaten. Ze moet het exclusieve denken in termen van nationale grenzen overwinnen, een eendrachtig samenleven bevorderen en meer welvaart voor de burgers scheppen. [..] De bindende integratie van de EU-lidstaten is op veel terreinen, zoals de interne markt of het asielbeleid, zinvol, ze heeft echter ook haar grenzen. Het komt er op aan deze grenzen te definiëren.” Een sterkere centralisatie van bevoegdheden op EU-niveau wijst de Saksische afdeling van de FDP af:

“Het beginsel van de subsidiariteit – oftewel de beslissingsverantwoordelijkheid in de eerste plaats op nationaal of regionaal niveau waar te nemen – moet fundamenteel voorrang genieten. De EU is niet het juiste niveau om alledaagse detailkwesties te beslissen: Europese eenheidsvoorschriften voor het middageten op scholen, de hoeveelheid water die uit een douchekop komt, het gebruik van gloeilampen, het stroomgebruik van huishoudelijke apparaten, het gebruik van plastic tasjes of arbeidsvoorschriften zijn overbodig.”

Er mag volgens FDP Saksen geen taboe rusten op het terughalen van bevoegdheden van de EU naar nationaal of regionaal niveau. De FDP wil verder dat het aantal leden van de Europese Commissie gehalveerd wordt en niet langer gebonden is aan het aantal lidstaten. Onlangs sprak ook CSU-leider Horst Seehofer zich hiervoor uit.

Holger Zastrow positioneert de Saksische FDP als “tegenmodel van de FDP in Berlijn de afgelopen vier jaar.”

Dat de FDP in Saksen zich uitspreekt voor het bijstellen van de koers van de partij ten aanzien van de Europese integratie, lijkt mede ingegeven door de toenemende euroscepsis onder de Duitse bevolking en de opkomst van de mild eurokritische Alternative für Deutschland, die in de recente parlementsverkiezingen landelijk 4,7% van  de stemmen behaalde en ook bij de FDP de nodige kiezers weg trok. Inmiddels staat de AfD er in de peilingen nog beter voor. Overigens scoorde de AfD in de verkiezingen al het beste in oostelijke deelstaten zoals Saksen, waar ze gemiddeld 5,8% van de stemmen behaalde. De aanscherping van haar profiel wordt in het geval van de Saksische FDP ongetwijfeld ingegeven door de verkiezingen in het komende jaar, zoals de Europarlementsverkiezingen in mei en de verkiezingen voor de Saksische landdag in september. Momenteel schommelt de FDP in Saksen rond de kiesdrempel in de peilingen. Zeker wanneer andere regionale afdelingen het geluid van FDP Saksen zouden versterken, wordt het interessant om te zien of ook de landelijke FDP haar eurofiele koers aan zal passen, vooralsnog wijst echter niets in die richting.

De Saksische FDP-leider Holger Zastrow, die zich op de rechter vleugel van de partij bevindt, probeert zijn partij in ieder geval weer een duidelijk rechts profiel te geven na de deconfiture van de laatste regeringsdeelname waarin zijn partij nauwelijks verkiezingsbeloften inloste.  Hij prijst FDP Saksen zelfs aan als “tegenmodel van de FDP in Berlijn de afgelopen vier jaar.” Zastrow duidt de uitslag van de laatste verkiezingen voor de Bondsdag niet alleen als een ruk naar links, maar meent ook “dat er nu quasi alleen nog maar sociaaldemocratische partijen in de Bondsdag zitten.”