Rusland groeit door boycot uit tot agrarische supermacht

Voor de Russische landbouw was de levensmiddelenboycot, die het Kremlin als tegenmaatregel op de Europese sancties van 2014 instelde, een ware zegen. Het heeft de landbouwsector dermate doen groeien, dat Rusland op weg is een supermacht op landbouwgebied te worden.

Na het importverbod voor landbouwproducten heeft Rusland de eigen agrarische productie duidelijk opgevoerd, de Russische Federatie mikt met andere woorden op zelfvoorzienendheid in de voedselproductie. De toename was zo indrukwekkend, dat het land bij bepaalde graansoorten momenteel zelfs wereldleider is. 120 miljoen ton tarwe heeft het land vorig jaar geoogst, zo blijkt uit cijfers van het statistisch bureau van de Russische regering Rosstat. Daarmee werd het koploper in de wereld, voor China en India. In de productie van rogge is Rusland Duitsland voorbij gestreefd.

In slechts enkele jaren is Rusland, vooral door de productie van tarwe, tot een agrarische supermacht uitgegroeid. De tarweopbrengst is de hoogste sinds het eind van de Sovjet-Unie. Het land kan kan nu zelfs met Amerikanen en Europeanen strijden om marktaandeel in Azië, Zuid-Amerika en Afrika. Met circa 120 miljoen hectare bezit Rusland een klein tiende van de oppervlakken die wereldwijd voor akkerbouw benut kunnen worden. Hierop behaalde het land naar de meest recente schattingen een aandeel van goed acht procent van de wereldwijde tarweproductie.

Zelfvoorzienendheid en modernisering

Inmiddels ligt de graad van zelfvoorzienendheid van Rusland qua landbouwproducten rond de 95 procent. De Amerikaanse boeren die ooit bijna de hele wereld voedden, zijn ingehaald. Sinds de jaren ’70 is de Amerikaanse export van mais, soja en tarwe gehalveerd.

De Russische uitvoer van tarwe is daarentegen in de afgelopen tien jaar met 60 procent gestegen. De export van mais, dat wereldwijd een steeds belangrijker plaats inneemt in de voedselvoorziening, heeft zich zelfs verdriedubbeld, zoals naar voren komt uit een statistiek van het Amerikaanse Ministerie van Landbouw. Rusland genereert vandaag de dag al meer inkomsten door de export van landbouwproducten dan door wapenverkoop.

De boycot op landbouwproducten heeft in de landbouw geleid tot wat de industrie sinds de val van de Sovjet-Unie voor een groot deel uitbleef, namelijk een modernisering van de productie en aanpassing aan de internationale markten.

De devaluatie van de Roebel heeft de Russische landbouw daarbij aanvullend ondersteund, omdat Russische producten daardoor goedkoper zijn geworden voor het buitenland. Rusland heeft door de toegenomen binnenlandse productie geen import van tarwe, groente of vlees meer nodig.

Landbouw is rendabel in Rusland

De toename van de productie van de eigen landbouw was zo groot, dat het tot een toestroom van oligarchen naar het platteland geleid heeft. Landbouw is ineens ‘in’, in het qua oppervlak grootste land ter wereld. Oligarchen investeren nu ook in de landbouw.

Tot de oligarchen met plotselinge belangstelling voor landbouw behoort bijvoorbeeld de oliemagnaat Gennadi Timtsjenko, die omdat hij op de westerse sanctielijst staat zijn activiteiten weer meer naar Rusland verlegd heeft. Sinds een kleine twee jaar bouwt hij in een Russisch-Franse joint venture aan een project voor fruitteelt op grote schaal in het vruchtbare gebied Krasnodar aan de Zwarte Zee. De Russisch-Oezbeekse oligarch Iskander Machmoedov, die eerder vooral actief was in de kolen, metaal, machinebouw en transportsector, laat nu op meer dan 35.000 hectare melk, vlees en fruit telen. Onder de landbouwondernemers heeft zich ook Sergej Adonjev geschaard, die tot nu toe vooral actief was in vastgoed, retail en telecommunicatie. Hij laat kassen bouwen voor groenteteelt. Zelfs voormalige en zittende provinciegouverneurs hebben de landbouw voor zichzelf ontdekt.

De importboycot van westerse landbouwproducten, die Poetin als antwoord op de economische sancties van het Westen in 2014 instelde, heeft de landbouwsector de sterke impuls gegeven die het nodig had. “Importsubstitutie” door producten “Made in Russia” luidt sindsdien het patriottische devies.

Ook sommige Europese boeren hebben Rusland inmiddels ontdekt. Terwijl boeren in de EU kampen met hoge regeldruk en geringe winstmarges, zijn in Rusland, met genoeg akkerland en gunstige dieselprijzen, de voorwaarden aanwezig voor de landbouw om rendabel te zijn.