Regering Pakistan beducht voor Kleurenrevolutie

In Pakistan is de minister van Wetgeving en Justitie, Zahid Hamid, afgetreden onder druk van radicale islamieten die massabetogingen organiseerden in de grote steden. Aanleiding voor de betogingen was dat de minister begin november een nieuwe tekst uitbracht voor de eed die parlementsleden afleggen. De radicale islamieten zagen de ogenschijnlijk onschuldige aanpassing als een affront en de invloedrijke islamitische prediker Khadim Hoessein Rizvi, hoofd van de partij Tehreek-e-Labaik reageerde zeer negatief.

Dientengevolge werd Pakistan ondergedompeld in demonstraties, waarin het aftreden van de regering werd geëist. De autoriteiten probeerden het tentenkamp van de demonstranten in de hoofdstad Islamabad te ontbinden, maar dit leidde tot opstootjes tussen islamisten en de politie.

Kleurenrevoluties

Netwerksites en private nieuwszenders waren enkele dagen uit de lucht. De regering nam deze beslissing, omdat het parallellen zag tussen de gebeurtenissen in het land en die tijdens de Kleurenrevoluties en ‘Arabische Lente’ elders. De demonstranten coördineerden hun acties nauwgezet via de sociale media, arrangeerden provocaties en gedroegen zich uiterst agressief om harde repressie uit te lokken. Zo leidde een actie om een autoweg van Islamabad naar Rawalpindi vrij te maken in een gewelddadige confrontatie.

De autoriteiten melden zes doden. 250 mensen, waaronder politieagenten, raakten gewond. De organisator van de protesten – de  islamistische beweging Tehreek-e-Labaik – claimt dat er 17 mensen gedood zijn. De pogingen om de demonstraties te ontbinden leken ze alleen maar te versterken. Buiten Islamabad werden de hevigste demonstraties gehouden in de grootste bevolkingsconcentraties in de Punjab, waaronder Lahore, en daarnaast in de grootste stad van het land, het zuidelijke Karachi. De demonstranten hielden sit-ins, maar gooiden ook stenen naar de politie en staken autobanden, auto’s en politievoertuigen in brand.

Politieke crisis

De positie van het leger is interessant: voormalig stafchef van het Pakistaanse leger Qamar Javed Bajwa, die juist op bezoek was in de Verenigde Arabische Emiraten, riep ertoe op geen geweld te gebruiken toen hij telefonisch met premier Shahid Khaqan Abbasi sprak.

De protesten van de islamisten vonden plaats terwijl Pakistan al enkele maanden in een politieke crisis verkeert. In juli van dit jaar werd premier Nawaz Sharif uit zijn ambt gezet door het Hooggerechtshof. Hij wordt beschuldigd van corruptie. In 2018 moeten er nieuwe verkiezingen gehouden worden.

De Pakistaanse politicoloog Afrasiab Khattak is er dan ook zeker van dat de demonstraties een al langer geplande actie waren, waarvoor nog slechts op een concrete aanleiding werd gewacht. Het oogmerk was een machtsverschuiving. “Dit is geen spontaan protest. Het is een goed geplande poging door islamisten en hun ondersteuners binnen de overheid om de rellen in Islamabad te gebruiken als ontsteking voor oproer in andere delen van het land, met name Punjab.”

De Punjab, een regio in het oosten van Pakistan, wordt beschouwd als een bolwerk van de regerende conservatieve Pakistaanse Moslim Liga (PML) van ex-premier Nawaz Sharif. Het is een zeer religieus gebied en veel mensen die voorheen op de PML stemden, namen nu deel aan de demonstraties, gemobiliseerd met de hefboom van de veronderstelde godslastering van de minister van Justitie. Denkbaar dus vooral met het doel om hier in 2018 politieke munt uit te slaan.

In Pakistan en Centraal-Azië vallen volken en talen nauwelijks samen met de staatsgrenzen, waardoor instabiliteit in het ene land gemakkelijk over kan slaan naar het andere.

Geopolitieke factor

Recent oriënteert Pakistan zich minder op de Verenigde Staten en zoekt het, zowel economisch als op militair gebied, toenemend samenwerking met regionale partners als China, Rusland en Iran, bijvoorbeeld door de aanleg van transportroutes en -faciliteiten van de Arabische Zee naar China en binnen de Shanghai Samenwerkingsorganisatie.

Tegelijkertijd zetten de Verenigde Staten vooral in op het aanhalen van de banden met Pakistans aartsvijand India, in de hoop daarmee tegenwicht te bieden aan de groeiende invloed van China. Door Pakistan net als Afghanistan instabiel te houden, kunnen de VS verder de Chinese plannen ten aanzien van de Nieuwe Zijderoutes ten dele frustreren. Gezien de ontwikkelingen in Syrië, waar ook veel jihadisten van buiten Syrië vochten, ligt het in de lijn der verwachting dat een deel van deze strijders naar Afghanistan en het stammengebied aan de Pakistaanse kant van de grens zal komen c.q. terugkeren.

Lees ook:

• Waarom de VS de Taliban niet willen verslaan
• Hernieuwde Amerikaanse troepenopbouw in Afghanistan dient maar één doel
• Waarom Amerika IS in Afghanistan in stand houdt
• India en Pakistan treden toe tot Shanghai Samenwerkingsorganisatie, Iran volgt
• Toenadering tussen kernmachten India en Pakistan terwijl alles op scherp staat
• 70 jaar geleden werden India en Pakistan op chaotische wijze onafhankelijk, met fatale gevolgen tot op heden