Paul van Buitenen: Hoofdofficier Mr. Wilbert Tomesen

De heer mr. Wilbert Tomesen is een gevraagd man. Nadat hij Officier van Justitie (OvJ) te Aruba is geweest wordt hij Hoofdofficier van Justitie (HOvJ) achtereenvolgens in de arrondissementsparketten te Den Haag, Zwolle en Almelo (2011). Daarna is hij eerst lid en daarna vicevoorzitter van het College Autoriteit Persoonsgegevens, totdat hij geroepen wordt tot het voorlopig hoogtepunt in zijn carrière: Voorzitter van het bestuur van het Huis voor Klokkenluiders. Hij vervulde en vervult daarnaast tal van prestigieuze nevenfuncties bij de Erasmus Universiteit, Eurojust, het gerechtshof Den Haag, Europol en de CTIVD, het parlementaire toezichtcomité op de Nederlandse inlichtingendiensten. Sommigen daarvan waren/zijn bezoldigde functies. [1]

Tomesen – Vuurwerkramp – Klokkenluiders

Als HOvJ Zwolle/Almelo speelde mr. Tomesen in 2011 een belangrijke rol bij het terug in de doofpot duwen van het onderzoek naar zowel de toedracht als de onrechtmatigheden bij de Vuurwerkramp. De beslissingen van Tomesen hadden ernstige consequenties voor alle betrokkenen en onterecht veroordeelden. Gelet op de huidige positie van de heer Tomesen als voorzitter van het Huis voor Klokkenluiders (2018-2020), alsmede de achterliggende problematiek van topbenoemingen door de overheid in Nederland, zal ik de onderstaande beschrijving toespitsen op de relatie van zijn gedragingen met de beide ex-Tolteam rechercheurs die melding maakten van ernstige misstanden (klokkenluiders). Het is belangrijk te tonen waartoe het benoemingenbeleid in Nederland kan leiden. Eerst een korte uitleg.

Zes strafrechtelijke trajecten

De strafrechtelijke afwikkeling van de Vuurwerkramp kende in de periode 2000 – 2003 zes verschillende strafrechtelijke trajecten:

1. Tegen de van brandstichting verdachte De Vries (veroordeling tot 15 jaar cel in eerste aanleg).
2. Tegen de eigenaren van SE Fireworks Bakker en Pater (veroordeling tot 6 mnd cel in eerste aanleg).
3.  Tegen de vorige eigenaar van SE Fireworks Harm S. (géén vervolging ingesteld).
4. Tegen een aantal werknemers van SE Fireworks (bedrijfsongeval, onderzoek niet afgerond, geen vervolging ingesteld).
5. Tegen de gemeente Enschede (wél onderzoek, OM verbood vervolging).
6. Tegen de rijksoverheid (geen onderzoek en geen vervolging ingesteld).

Twee klokkenluiders

De meldingen van misstanden, gedaan door twee ex-rechercheurs van het Recherche Bijstand Team politie Twente (Tolteam), dat de opsporing deed in opdracht van het OM Almelo, hadden betrekking op de trajecten 1 t/m 4. De beide melders waren de brigadiers van politie J. Paalman en C. de Roy van Zuydewijn. Zij kwalificeren zich, getuige de bevindingen uit de door mij uitgevoerde review, volledig en onvoorwaardelijk als klokkenluider. Zij waren ook het vaste verhoorkoppel van een van beide SE Fireworks-eigenaren (traject 2).

Succes in traject-1, daarna ontslag

Door de getuigenverklaringen afgelegd in 2003 door beide klokkenluiders voor het gerechtshof Arnhem, is de eerdere veroordeling, tot 15 jaar cel, van de van brandstichting verdachte De Vries, ongedaan gemaakt door het Hof (traject 1). Deze getuigenverklaringen zijn afgelegd in weerwil van de korpsleiding en het OM. Korpsleiding en OM hebben veel in het werk gesteld om het afleggen van deze verklaringen door de klokkenluiders bij het Hof te voorkomen, inclusief, maar niet uitsluitend, door het plegen van karaktermoord op beide melders. Daarmee hebben beide klokkenluiders met hun meldingen succes geoogst in traject 1, het traject tegen De Vries. Bij de trajecten 2, 3 en 4 hadden zij geen succes, omdat hun verklaringen voor het Hof vooral betrekking hadden op traject 1. In traject 2 slaagde het OM er zelfs in het Hof te overtuigen van een zwaardere straf (één jaar cel). De meldingen van beide klokkenluiders hadden tot gevolg dat zij onder dwang de dienst zijn uitgewerkt, hetgeen onomstotelijk blijkt uit de review. De beëindiging van hun dienstverband kreeg uiteindelijk zijn beslag in 2005, na jaren van dwang en inzet van zware tuchtrechtelijke middelen en dreiging met strafrechtelijke middelen door OM en korpsleiding.

Nieuwe onderzoeken 2010 – 2012

In 2010 komen nieuwe aanwijzingen naar boven betreffende de mogelijkheid van het nooit voldoende gerechercheerde bedrijfsongeval (traject 4). Deze aanwijzingen dwingen het Openbaar Ministerie om, voor het eerst na het onverwacht stoppen van het strafrechtelijk onderzoek in 2003, toch weer een nieuw (slechts oriënterend) feitenonderzoek te openen naar de toedracht van de ramp. Bij deze nieuwe aanwijzingen zijn opnieuw dezelfde klokkenluiders betrokken:

1. Zij helpen bij het boven water halen van deze nieuwe aanwijzingen. Paalman neemt zelf de verklaring op van de nieuwe sleutelgetuige die leidt tot de heropening van het onderzoek door het OM.
2. Deze aanwijzingen liggen in het verlengde liggen van de eerder door beide klokkenluiders gedane meldingen betreffende de toedracht van de ramp en het gebrek aan opsporingshandelingen naar het bedrijfsongevals-scenario (traject 4).
3. De melders dienen hun oorspronkelijke klachten betreffende het onderzoek opnieuw in bij het onderzoeksteam, in de hoop dat er nu wél naar gekeken gaat worden.

Het nieuw geopende onderzoek wordt in opdracht van het College Pg’s door het OM uiteindelijk uitgevoerd in 3 fasen. Het eerste onderzoek is Esaltato (2010). Het tweede onderzoek is VerEsal (2011) en het derde en afrondende onderzoek is Daslook (2012). Tijdens het eerste onderzoek (Esaltato – 2010) komen veel nieuwe aanwijzingen naar boven die tot een vervolgonderzoek leiden. Tijdens dat vervolg, de tweede fase (VerEsal – 2011), worden al deze aanwijzingen kaltgestellt en blijft er nog maar een klein setje vragen over voor het laatste onderzoek (Daslook – 2012). Deze laatste vragen worden vervolgens ‘opgelost’ door de rijksrecherche.

De rol van de heer Tomesen

De heer Wilbert T.M. Tomesen is als Hoofdofficier van Justitie van het OM Zwolle en OM Almelo verantwoordelijk leidinggevende voor het tweede-fase vervolgonderzoek VerEsal, dat in 2011 plaatsvindt. Het OM wordt tegen het einde van het onderzoek geconsulteerd door de politieleiding over een mogelijk vervolg aan de bevindingen. Het OM (Tomesen) stelt dat er geen aanleiding is voor het heropenen van het strafrechtelijk onderzoek. Dit is opmerkelijk daar politieonderzoekers, tijdens het afnemen van verklaringen van betrokkenen in het kader van het VerEsal onderzoek, meermaals hadden aangegeven aan die ondervraagden dat huns inziens de feiten een heropening van het strafrechtelijk onderzoek zouden wettigen.

Hiermee is de heer Tomesen, als leidinggevend verantwoordelijke binnen het OM voor het VerEsal onderzoek, er verantwoordelijk voor dat er (wederom) geen opvolging wordt gegeven aan de opnieuw ingediende meldingen van de beide klokkenluiders van politie betreffende de onderzoeksgang naar de Vuurwerkramp. Wanneer Paalman achteraf informeert bij de leidinggevend politieambtenaar naar het waarom van het niet heropenen van het strafrechtelijk onderzoek, wordt hij verwezen naar de besluitvorming van het Openbaar Ministerie dienaangaande. Hij wijst Paalman er op dat de politie slechts mag uitvoeren wat het OM (Tomesen) toestaat.

Tomesen funest voor Huis Klokkenluiders

De beslissingen van de heer Tomesen als HOvJ te Almelo, al dan niet genomen in opdracht van het College Pg’s, hadden een funeste uitwerking op het onderzoek naar de meldingen van misstanden door de beide klokkenluiders van de politie Twente.

Door het steeds weer benoemen van figuren uit roulatiecarrousels zoals de ABD, aan het hoofd van instellingen zoals het Huis van de Klokkenluiders, kan het gebeuren dat daar achtereenvolgens meerdere figuren, waaronder mr. Tomesen, zijn voorgedragen voor een toppositie, terwijl zij in een eerder leven hebben geholpen klokkenluiders verder kapot te maken. De resultaten van het Huis voor Klokkenluiders zijn er naar. Nul-komma-nul.

Voetnoten

[1] Bronnen: Huis van Klokkenluiders, lijst met nevenfuncties: https://www.huisvoorklokkenluiders.nl/organisatie/bestuur/nevenactiviteiten-bestuursleden-huis-voor-klokkenluiders en het journalisten onderzoek platform ‘Follow the Money’: https://www.ftm.nl/tag/wilbert-tomesen