Ontbrekende adviezen

Door Jaap Hanekamp

Wat adviseert de landelijke overheid ons eigenlijk ten aanzien van COVID-19? Nou, dít, samengevat in het pictogram hierboven:
En dat is het dan! Was je handen, houd afstand, werk thuis, vermijd drukke plaatsen. En als je klachten hebt, thuisblijven en je laten testen.
In feite is dit een buitengewoon verontrustend advies. Waarom?
Dit – primair negatieve – advies impliceert namelijk dat je als mens weerloos bent tegen het virus. Het enige dat je kunt doen is proberen het micro-organisme te ontlopen, natuurlijk volgens de overheidsregels.
Maar dat niet alleen. Wij zijn blijkbaar niet meer dan bewegende ‘biochemische vaten’ waarin mogelijk een virus aanwezig is dat wellicht gevaarlijk is voor onszelf en anderen.

Een benauwend gedachtegoed. Want wij zijn helemaal niet slechts passieve dragers van infectueuze organismen. We zijn bezielde individuen die zich ook nog eens actief teweer (kunnen) stellen tegen virussen.
Er valt wel degelijk het nodige te ondernemen tegen (virale) infecties. (Dat het geen ‘killervirus’ is, wordt ook steeds duidelijker.)
Erfelijkheid speelt ongetwijfeld een rol in het ziekteproces, zoals in dit interessante artikel wordt besproken. Er valt nog heel veel te leren op dit vlak.
En geen misverstand: iedereen kan geïnfecteerd raken en ziek worden. Maar, de kans daarop is zeer klein en de uitkomst van de infectie is geen grabbelton.
(Over N-acetylcysteïne (NAC), een goedkoop en overal verkrijgbaar supplement, heb ik al eerder geschreven. Lees dit nog maar eens.)

Wat moeten we doen om ons optimaal teweer te stellen? Dan moeten we het in ieder geval over voeding hebben. Zoals ik eerder opmerkte, we krijgen enorm veel (noodzakelijke) chemie binnen via onze dagelijkse prak. Een belangrijk onderdeel van die natuurlijke chemie betreft micronutriënten; de bekende vitaminen en mineralen.

Eén ding is duidelijk: micronutriënten moeten worden geconsumeerd anders lijdt onze gezondheid gebrek, met alle gevolgen van dien, ook bij infectieziekten.

En dan zijn we meteen aanbeland in een mijnenveld. Vooral dat van: hoeveel moeten we binnenkrijgen van welke micronutriënten, hoe dan en waarom zó of zóveel? Op dit punt speelt de Europese Commissie een ondermijnende paternalistisch-problematische rol door op te merken in de Richtlijn 2002/46/EG betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der lidstaten inzake voedingssupplementen:

(3) “Een adequate en gevarieerde voeding zou onder normale omstandigheden alle nutriënten moeten leveren die voor een normale ontwikkeling en het behoud van een goede gezondheid nodig zijn, in de hoeveelheden die op grond van algemeen aanvaarde wetenschappelijke gegevens zijn vastgesteld en worden aanbevolen. Uit onderzoek is echter gebleken dat deze ideale situatie niet voor alle nutriënten en voor alle bevolkingsgroepen in de Gemeenschap voorhanden is.”

De Brusselse druïden gaan ervan uit dat een gezonde en gevarieerde voeding behoort te garanderen dat alle voedingsstoffen, waaronder micronutriënten, in voldoende mate worden geconsumeerd. Om die reden hoeven voedingssupplementen en verrijkte voeding alleen te worden beoordeeld op hun veiligheid wat betreft gevaar bij overdosering, zo is de gedachte.

Juist ja. ‘Adequate en gevarieerde voeding’ (wat is dat?) levert, onder ‘normale omstandigheden (wat zijn dat?) alles wat we nodig hebben om gezond te zijn en te blijven!
Of nee, toch niet. De ‘ideale situatie’ (wat is dat?) is nog niet bereikt. Dit rommeltje aan neergepende gedachten heb ik al meer dan tien jaar geleden als volgt bekritiseerd (nadruk toegevoegd):

“The EC’s opinion also assumes some kind of natural (or traditional) ‘true background value’ optimised for healthy living in an otherwise undefined ideal diet that encompasses ideal quantities of ‘all necessary nutrients’ in bio-available qualities. However, it is unlikely that such a ‘true background value’ actually exists. Conversely, the phraseology of (3; hierboven) implies that even this adequate and varied diet could well be an insufficient source of all necessary nutrients. The question then is whether this European diet is or is not a sufficient source of all necessary nutrients. The relevance of this is clear, as the opinion expressed in (3; hierboven) implies that fortified foods and/or food supplements are superfluous against the background of this ‘EU-diet’.”

De Europese Commissie raakt verzeild – en dat gebeurt  wel vaker – in de imaginaire en romantische wereld van heerlijke natuurlijke maaltijden (liefst biologisch en vegetarisch) waarvan de Europeaan (wie is dat?) goed en gevarieerd eet, en dus gezond blijft. Zucht. Wat een flauwekul. Áls landelijk of internationaal bestuur al bezorgd is over de gezondheid van burgers, en daar twijfel ik steeds meer aan, waarom geldt die bezorgdheid dan uitsluitend een eventuele ‘overdosering’ met micronutriënten? Daar is wel een reden voor te geven: het sterke anti-industriële perspectief dat al jaren vanuit de Europese burelen wordt gedebiteerd.

Waar überhaupt niet over wordt gesproken is in hoeverre een ‘adequate inname’ wordt beïnvloed door andere factoren dan eten en drinken zelf: ziekte bijvoorbeeld, of beperkte opname in maag en darmen vanwege een afwijking. Ik noem maar twee voorbeelden.

Ten eerste: een te lage opname van micronutriënten is bepaald ongezond, zeker op (middellange) termijn! Desondanks ontbreekt positief en helder (voedings)advies in deze pandemische tijden.
Laten we eens kijken naar mijn oude dissertatie onderzoekswerk: vitamine D, the sunshine vitamin, eigenlijk een hormoon. Het wordt aangemaakt in de huid onder invloed van zonlicht (UV-straling) en we krijgen het binnen via onze voeding. Heel bijzonder eigenlijk; het geeft het belang aan van dit hormoon. Wat schets mijn verbazing dus niet? (nadruk toegevoegd):

“In most European countries, there seems to be a shortfall in achieving current vitamin D recommendations. An exception is Finland, where dietary survey data indicate that recent national policies that include fortification and supplementation, coupled with a high habitual intake of oil-rich fish, have resulted in an increase in vitamin D intakes, but this may not be a suitable strategy for all European populations.”

Wacht even: in Europa is onze vitamine D-status onvoldoende (zie deze ook)?! Behalve in Finland dan, vanwege supplementen, voedsel fortificatie en visconsumptie? Maar die strategie is misschien niet toepasbaar op andere Europese bevolkingsgroepen? Wat is er zo ingewikkeld aan voedingssupplementen en voedsel fortificatie? (Oh ja, niet echt nodig volgens de EC, onder ideale omstandigheden natuurlijk.) Het eten van vis (heerlijk!) lijkt me helemaal geen straf, toch?

Zoals ik eerder opmerkte: vitamine D wordt steeds meer in verband gebracht met de ‘gezondheid’ van ons immuunsysteem. Voor alle duidelijkheid: het gaat hier niet over vitamine D als medicijn tegen bepaalde infecties. Het gaat wel over de structurele aanwezigheid van vitamine D in ons lichaam (dat wil zeggen: de actieve vorm door onszelf gemaakt uit vitamine D, namelijk 1,25 OH-D3) en de gezondheidseffecten daarvan op de lange termijn.

Advies: we kunnen wel wat meer vitamine D gebruiken en een dagelijkse inname van zo’n 1000-2000 IU (25-50 µg) per dag is veilig).

Zijn er nog meer voedseladviezen te geven waarover de nationale en internationale overheden zich niet om bekommeren? Zeker! Maar zoals deze cartoon het zo mooi verbeeldt:

Vooruit, ik geef nog één advies, maar nu van een ander soort: geestelijk voedsel. Een advies dat eigenlijk nooit wordt gegeven: Wees niet bang!
Lock-downs, besmettingsaantallen, IC-bezettingen, persconferenties, 1.5 m beperkingen leiden uiteindelijk maar tot één ding: angst. Angst ondermijnt, letterlijk, de geestelijke en lichamelijke gezondheid.

Angst is niet gratis en het verlamt; het eist fundamentele vrijheden van ons allen. Hoe groter de (gevoede) angst, hoe makkelijker we die vrijheden opgeven.
Laten we beginnen met de angst achter ons te laten en leren zorg voor elkaar te dragen.

Dr. Jaap Hanekamp is chemicus en theoloog. Dit artikel verscheen eerder op https://jaaphanekamp.com/blog/science/politics/2020-08-19-ontbrekende-adviezen/