Oekraïense toestanden: Frustratie over minister onder Poolse officieren

Het Poolse leger heeft sinds eind 2015 een zware aderlating ondergaan, vergelijkbaar met die van de Turkse strijdkrachten na de mislukte staatsgreep tegen president Erdogan. De reden daarvoor ligt in het beleid van de minister van Defensie.

Sinds november 2015 hebben reeds meer dan 500 hoge officieren van de Poolse strijdkrachten ontslag genomen of gekregen, waaronder 34 generaals en 47 kolonels. Zodoende moest 92 procent van de leden van de generale staf en 82 procent van het personeel in andere delen van de legerleiding vervangen worden.

Luitenant-generaal Rozanski zinspeelde in de pers zelfs op de mogelijkheid van een militaire staatsgreep (foto: Ministerstwo Obrony Narodowej)

Tot degenen die gefrustreerd afscheid namen of de laan uit gestuurd werden, hoorden ook opperbevelhebber der strijdkrachten Mirosław Rózanski, de commandant van de Poolse speciale eenheden Jerzy Gut en de leider van de militaire contraspionagedienst (Słuzba Kontrwywiadu Wojskowego) Piotr Jaromir Pytel.

Oorzaak van deze personele onrust is de massale ergernis van de officieren over de aanpak van de minister van Defensie Antoni Macierewicz (PiS). Die streeft weliswaar een nauwe relatie van Polen met het Westen na, om het land tegen vermeend Russische expansionisme te beschermen. Anderzijds bruuskeert hij echter juist die militairen met goede relaties met de Amerikaanse strijdkrachten en de NAVO alsmede gevechtservaring door buitenlandse missies in Afghanistan en Irak, door ongelukkige personeelskeuzes of zelfs vormen van nepotisme. Zo maakte de minister zijn politieke pleegzoon Bartłomiej Misiewicz, een pas 27 jaar oude student zonder duidelijke kwalificatie, tot woordvoerder in zijn ministerie. Vervolgens werden generaals geacht Misiewicz te salueren, wat de toenmalige chef van de landstrijdkrachten, Waldemar Skrypczak, verontwaardigd weigerde, waarop Macierewicz hem ontsloeg.

Daarnaast wijzen veel hoge officieren de regeringsplannen voor de opbouw van een Landverdedigingsleger (Wojska obrony terytorialnej, WOT), dat niet onder het opperbevel van de strijdkrachten komt te staan, af. Het WOT moet uiteindelijk 53.000 vrijwilligers omvatten en in het geval van oorlog aan de zijde van de reguliere troepen strijden. Dat de nieuwe paramilitaire militie direct onder het Ministerie van Defensie moet komen te staan, kwam Macierewicz op het verwijt van oppositiepolitici te staan dat hij zijn eigen privémilitie zou scheppen.

De Verenigde Staten ondersteunen de oprichting van het WOT – in overeenstemming met het strategiedocument ‘Arming for Deterrence‘ van de invloedrijke denktank Atlantic Council van 19 juli 2016, waarin gepleit wordt voor het uitbouwen van Polen tot een militair bolwerk tegen Rusland.

Daarmee bevinden de westers georiënteerde officieren in een lastig parket, ze willen enerzijds loyaal zijn tegenover het bondgenootschap met de Amerikanen in de NAVO, waartoe het land in 1999 toetrad, maar anderzijds niet meewerken aan het beleid van Macierewicz, wat hun carrièreperspectieven ernstig beperkt.

Brigadegeneraal Janusz Bronowicz (links) draagt eind april 2010 het commando van de Task Force White Eagle in Afghanistan over. Minister van Defensie Macierewicz heeft met zijn beleid juist dergelijke ervaren militairen met waardevolle contacten tegen zich in het harnas gejaagd.

Gevolg hiervan is, dat de teruggetreden generaals met drastische uitspraken naar buiten kwamen in de pers. Zo waarschuwde de vroegere inspecteur van de landstrijdkrachten generaal-majoor b.d. Janusz Bronowicz onlangs dat, wanneer de minister van Defensie officieren zonder ervaring en ruggengraat blijft benoemen in belangrijke bevelsposities, Polen op enig moment een vergelijkbare nederlaag als in 1939 te wachten staat. Nog verder ging Rózanski, die in een interview met de op een na grootste krant van Polen Gazeta Wyborcza de militaire staatsgreep van maarschalk Józef Piłsudski van mei 1926 in herinnering riep – oftewel verkapt met een coup dreigde. Wat overigens niet alleen bij veel officieren, maar ook bij veel van de 20.000 reservisten op weinig verholen enthousiasme kon rekenen.

Vanwege de woelige ontwikkelingen in de afgelopen maanden is het vertrouwen van de NAVO-leiding in het Poolse leger beduidend afgenomen. Derhalve worden veiligheidsgerelateerde inlichtingen nu alleen nog mondjesmaat met de bondgenoten in het oosten gedeeld. Intussen vreest men bij de NAVO namelijk voor een regelrechte golf van openbaarmaking van geheimen door ontevredenen binnen de Poolse strijdkrachten. Temeer aangezien er reeds duidelijke aanwijzingen voor lekken zouden zijn, waarvan Russische en Chinese geheime diensten zouden kunnen profiteren, aldus goed ingevoerde Brusselse bronnen.