NRC op Russenjacht

Het is weer zover. NRC heeft een nieuw doelwit gevonden voor haar artikelenserie ‘Russische beïnvloeding’. Dit keer moet De Andere Krant het ontgelden, en ook Novini wordt opnieuw op de korrel genomen.

Er is al veel gezegd en geschreven over de karaktermoord van NRC op CDA-kamerlid Pieter Omtzigt. Die laatste zou Russische propaganda hebben verspreid door een nepgetuige twijfel te laten zaaien over de toedracht van de vliegramp voor een zaal met nabestaanden. De politicus zag zich hierdoor genoodzaakt zijn MH17-woordvoerderschap af te staan. Al snel bleek dat de auteurs van het NRC-artikel, Wilmer Heck en Andreas Kouwenhoven, zeer onzorgvuldig hadden gehandeld. Heel Nederland viel over hen heen. Zelfs de eigen NRC Ombudsman maakte gehakt van het artikel. Maar voor de hoofdredactie ging daar kennelijk geen signaal van uit. Beide redacteuren kliederen tot op de dag van vandaag vrolijk de krant vol. Drie ontslagen in één jaar wegens bewezen wanprestaties zou waarschijnlijk ook een te groot gezichtsverlies zijn geweest voor hoofdredacteur Peter Vandermeersch. In 2017 moest hij al China-correspondent Oscar Garschagen de laan uitsturen. Deze had van 2015 tot 2017 zonder bronvermelding geput uit stukken van andere journalisten, personen sprekend opgevoerd die hem nooit te woord hadden gestaan, citaten van de ene persoon in de mond gelegd van een ander, alsook citaten van diverse personen toegeschreven aan een niet bestaande bron.

Niettemin blijkt het NRC niks te hebben geleerd. De krant blijft krampachtig vasthouden aan de complottheorie van minister Kajsa Ollongren dat achter elke boom een Rus schuil kan gaan, die nepnieuws of andere middelen inzet ‘voor beïnvloeding van besluitvormingsprocessen, beeldvorming en de publieke opinie’. En dus houdt de krant niet op jacht te maken op alles en iedereen in Nederland die zich verzet tegen de mainstream-visie op Rusland als vijand. Een genuanceerd standpunt over het land, haar regering en bevolking kan voor NRC alleen verklaard worden vanuit de paranoïde gedachte dat het Kremlin er in geslaagd is Nederlanders te hersenspoelen of ze te betalen voor de verspreiding van propaganda. Zo maakte ik mee dat NRC-correspondent Steven Derix mij op Twitter vroeg wie het hotel had betaald waar ik vorig jaar verbleef toen ik Moskou bezocht. Zo’n argwanende vraag zul je van het NRC nooit krijgen als je als journalist Washington bezoekt, of welke andere stad ter wereld ook. Op eigen kosten naar Rusland reizen met de bedoeling daar de nuance te zoeken, is iets onbestaanbaars in de visie van Derix en de zijnen.

Het was dus te verwachten dat NRC als een bok op de haverkist sprong toen duidelijk werd dat er in Nederland een krant was verschenen die een tegenwicht wilde bieden aan de russofobie in de Haagse politiek en media. Wilmer Heck wilde er meteen het fijne van weten, en dan met name over de financiering van de krant. Ik was niet bereid hem hierover te woord te staan. Sander Compagner, initiatiefnemer van De Andere Krant, wel. Dit resulteerde in een artikel precies zoals ik had verwacht: tendentieus en feitelijk onjuist. Titel van het artikel: ‘Een eigen krant voor pro-Russisch Nederland’ Leest u even mee? Hieronder enkele citaten uit het artikel van Heck, en mijn commentaar daarop.

‘De Andere krant is een pro-Russische krant.’

Is niet waar. De Andere Krant nuanceert slechts het Russische vijandbeeld van NRC en andere anti-Russische media. Bovendien is het initiatief voor De Andere Krant niet ontstaan om over Rusland te berichten, maar om een ander geluid in de media te laten horen over uiteenlopende onderwerpen.

‘Nederlandse politici steunen Islamitische Staat.’

Staat nergens in de krant.

‘Theorieën, deels Russisch, die doorgaans alleen op blogs en onbekende websites zijn te lezen.’

Welke (deels Russische) theorieën? Welke blogs? Welke onbekende websites? De onderliggende boodschap van Heck aan de lezer: De Andere Krant biedt geen feiten maar theorieën, die bovendien (deels) uit Rusland komen en dus propaganda zijn, en die de redactie van De Andere Krant ontleend heeft aan websites en blogs die beter niet bij naam genoemd kunnen worden omdat het te krankzinnig voor woorden is wat daar beweerd wordt. Uiteraard staan in het artikel van Heck geen linkjes naar de website van De Andere Krant, en ook niet naar Novini, dat wel door Heck genoemd wordt. Het moet de NRC-lezer niet te gemakkelijk gemaakt worden naar die websites te surfen. Ook wordt er niet naar concrete stukken verwezen waarin van Russische theorieën sprake zou zijn, zodat het bij vage beschuldigingen blijft.

‘Sander Compagner claimt de initiatiefnemer te zijn’.

Hij ‘claimt’, schrijft Heck, en dus heeft Heck kennelijk reden om daar aan te twijfelen. Welke reden? Die noemt hij niet, want dan zou hij met bewijzen moeten komen. Onderliggende boodschap: Het initiatief zou wel eens uit Moskou kunnen komen.

‘In 2015 organiseerde [Sander Compagners] stichting [Knowledge Matters] een studiedag naar ‘chemtrails’”

Onderliggende boodschap: Pas op! We hebben hier te maken met een complotgekkie. De Andere Krant is dus niet serieus te nemen.

‘De verspreiders [van De Andere Krant] zijn deels pro-Russische activisten die al langer actief zijn in Nederland.’

Onderliggende boodschap: Zie je wel! Het is een pro-Russische krant. Het is niet voor niets dat deze verspreid wordt door pro-Russische activisten.

Van de Beek stelt op Twitter dat de krant consequent de NAVO steunt en journalisten ontslaat die „de Atlantische lijn” niet volgen.

Klopt. Sinds 1970 heeft NRC in haar beginselverklaring staan dat ze het ‘Atlantisch Bondgenootschap’ steunt, en dus de NAVO. Geen woord in ‘Onze Beginselen’ over de Europese Unie, de Verenigde Naties, het Internationaal Strafhof of andere internationale organisaties of samenwerkingsverbanden; alleen aan het Atlantisch Bondgenootschap wordt trouw gezworen. Wat dit in de praktijk betekent, ondervond toenmalig NRC-correspondent Jan van der Putten. Die werd door hoofdredacteur André Spoor aan de kant gezet omdat hij kritisch schreef over de militaire dictatuur van Augusto Pinochet in Chili, zo onthulde Van der Putten in 2015 in het Amsterdamse debatcentrum De Balie. Zijn kritische manier van schrijven over Pinochet was niet volgens ‘de Atlantische lijn’, gaf Spoor Van der Putten te verstaan.

‘In 2011 kwam Van de Beek voor het eerst in de publiciteit als initiatiefnemer van een burgerinitiatief in Hoorn om het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen te laten verwijderen.’

Zo word je dus geframed als goedmens-gekkie. Ik heb meermaals gezegd dat ik geen enkele moeite heb met het standbeeld van Michiel de Ruyter in Vlissingen of andere herinneringen aan het koloniale verleden in de openbare ruimte. Het Coen-standbeeld is voor mij een uitzondering. Het is ook feitelijk onjuist dat het burgerinitiatief bedoeld was om het standbeeld van Coen weg te krijgen. Het burgerinitiatief stelde de gemeente voor de keuze: 1) niks doen; 2) standbeeld naar het museum verplaatsen; of 3) aangepaste sokkeltekst. De gemeente koos voor het laatste.

De feitelijke onjuistheid over de opzet van het burgerinitiatief stond in 2011 ook al in NRC. Dit had voorkomen kunnen komen als de interviewster mij het artikel voor publicatie had laten lezen. Dat had ze mij wel beloofd te doen. Ook mijn visie op De Ruyter werd weggelaten. Ik heb haar toen gezegd dat ik geen interviews meer zou geven aan NRC.

‘Afgelopen vrijdag presenteerde Van de Beek in Nieuwspoort in Den Haag het boek Nepnieuwsexplosie, dat de reguliere media ervan beschuldigt te grossieren in hoaxes en propaganda.’

Is niet waar. Elk van de tien auteurs heeft een andere visie op de media. De bewering dat de media grossieren in propaganda en hoaxes wordt vooral uitgedragen door Willy Van Damme, wiens hoofdstuk over de Nederlandse Syriëverslaggeving is getiteld ‘De Media hebben bewezen de woordvoerders te zijn van Al Qaida’. Zijn verwijt treft van alle Nederlandse kranten vooral NRC.

‘Waar Van de Beek als eindredacteur van de krant andere media een pro-Amerikaanse blik verwijt, worden er in De Andere Krant geen kritische vragen gesteld bij de Russische versie van geopolitieke ontwikkelingen.’

Klopt weliswaar, maar in het hoofdredactioneel van De Andere Krant wordt uitgelegd waarom: ‘Wij willen zeker niet beweren dat er niets is aan te merken op Rusland. De reden dat in deze krant de kritiek op het land en diens leider nagenoeg ontbreekt, is nu juist omdat de mainstream media daar al ruimschoots in voorzien.’
Maar dat heeft Heck gemakshalve maar even buiten beschouwing gelaten.

‘Zo schrijft oud-NRC-journalist Karel van Wolferen over het referendum op de Krim, waarna het Oekraïense schiereiland in 2014 bij Rusland werd gevoegd, zonder één keer te benoemen dat Russische soldaten eerst de militaire controle over het gebied overnamen.’

Het is de pot die de ketel verwijt dat hij zwart ziet. Heck vertelt er niet bij dat er altijd al Russische militairen op de Krim aanwezig zijn geweest (op de marinebasis Sebastopol) en dat de militaire inname van de Krim een gevolg was van de Amerikaanse staatsgreep in Kiev.

‘Over de MH17-ramp wordt in de krant in een gesprek met twee amateuronderzoekers door één van de twee wel met de beschuldigende vinger naar Rusland gewezen.

‘Amateuronderzoekers’ klinkt lekker denigrerend. Dit terwijl bloggers Max van der Werff en Marcel van den Berg samen meer kennis hebben van MH17 dan alle journalisten in binnen- en buitenland bij elkaar.

Bovendien illustreert dit voorbeeld nog eens dat het frame van Heck dat De Andere Krant een pro-Russische krant zou zijn niet klopt.

‘Volgens Compagner bedragen de kosten voor het drukken van De Andere Krant  6.500 euro. Via crowdfunding wordt geprobeerd daarin te voorzien.’

Onjuist. De totale kosten zijn 6500 euro. De drukkosten zijn 3500 euro.

‘Een anonieme zakenman zou garant staan, mocht er niet voldoende geld worden opgehaald. NRC ontvangt via Compagner twee teksten van de vermeende geldschieter die schrijft eventueel later in de openbaarheid te willen treden.’

Let u vooral op de zinsnede: ‘zou garant staan’ en het bijvoeglijk naamwoord ‘vermeende’. Zo wordt de suggestie gewekt dat er misschien helemaal geen zakenman is die garant staat. Want wie weet is het wel het Kremlin dat het zaakje financiert.
Compagner heeft in een e-mail aan Heck benadrukt dat het om een Nederlandse zakenman gaat die geen belangen heeft in Rusland, maar dat mag de NRC-lezer kennelijk niet weten.

Een interview met Sander Compagner en Eric van de Beek is te zien op het YouTube-kanaal van Café Weltschmerz: De Andere Krant toont ‘de andere kant’