Moldavische pro-EU-leider verdachte in omkopingsschandaal

Dinsdag zijn opnames van telefoongesprekken op internet gepubliceerd, waarin de Moldavische oud-premier Vlad Filat een Moldavische zakenman om smeergeld lijkt te vragen. Zowel Filat als de zakenman worden beschuldigd van betrokkenheid bij de diefstal van 1 miljard dollar van drie banken.

Filat werd vorige week donderdag door de politie ondervraagd over mogelijke betrokkenheid bij de fraudezaak die het banksysteem van het land op de rand van afgrond heeft gebracht en duizenden op de been bracht in de hoofdstad Chisinau voor wekenlang aanhoudende demonstraties.

Filat was premier van Moldavië van 2009 tot 2013 en oprichter van de centrumrechtse PLDM, een lidpartij van de Europese Volkspartij (EPP). In de parlementsverkiezingen van vorig jaar, waarvan overigens een belangrijke meer op Rusland georiënteerde concurrent werd uitgesloten, behaalde de partij zo’n 20 procent van de stemmen en 23 van de 101 zetels. Ook de huidige premier, Valeriu Strelet, en 6 van de 18 andere ministers in de huidige regering zijn lid van de PLDM.

De telefoongesprekken werden op facebook gezet door Renato Usatii, een leider van de demonstraties. In de gesprekken lijkt Filat miljardair Ilan Shor om contant geld te vragen, in ruil voor hulp bij het veilig stellen van zijn zakenbelangen tegenover de overheid en om zijn relatie met de huidige premier Strelet te verbeteren.

“Het is het beste als je financieel helpt, er is geld nodig voor nieuw ondergoed”, zegt iemand die klinkt als Filat tegen Shor op de geluidsopnames. Een van de opnames is mogelijk op 13 oktober gemaakt, een dag voordat Shor aan de politie bekende geld te hebben betaald aan Filat. Op de bewuste opname vertelt iemand, het zou om Shor gaan, hoe hij 20 miljoen lei (ca. 1 miljoen dollar) naar Filats kantoor brengt. Shor noch Filat hebben zich vooralsnog uitgelaten over de echtheid van de opnames of de waarheid van wat ze lijken te zeggen.

Al sinds begin september kamperen er demonstranten in het centrum van Chisinau uit protest tegen de corruptie van de regering, ze houden de regering verantwoordelijk voor de bankfraude waardoor het equivalent van een achtste van het Bruto Binnenlands Product naar het buitenland is verdwenen.

Filat stelt tegenover westerse media dat vervroegde verkiezingen het ergste zouden zijn wat Moldavië kan overkomen, omdat “pro-Russische” partijen dan wel eens zouden kunnen winnen. Overigens werden ook de verkiezingen in 2014 al door de eurosceptische socialisten gewonnen, die een kwart van de zetels behaalde. Als een andere eurosceptische partij niet van de verkiezingen was uitgesloten, was de meerderheid van de eurofielen toen al in gevaar gekomen.

Een onderzoek door de firma Kroll wees al in mei naar Shor, maar hij ontkende de beschuldigingen toen nog. Intussen is hij tot burgemeester gekozen in een klein stadje nabij Chisinau.

Ingewijden zeggen dat de fraude, die al jaren plaats vond en in 2014 haar hoogtepunt bereikte, een voorbeeld is van de endemische corruptie in het land en dat velen van degenen die sinds 2009 aan de regering zijn in min of meerdere mate betrokken zijn. Op de achtergrond spelen belangen van concurrerende oligarchen mee.

Moldavië is ondertussen nog altijd een van de armste landen van Europa.