Minister Rosenthal veroordeelt onderdrukking oppositie Wit-Rusland

In antwoord op schriftelijke vragen van SGP, CU, PVV en CDA, constateert minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken “een toenemende onderdrukking van onafhankelijke oppositiebewegingen en maatschappelijke organisaties, en vervolging van politieke- en mensenrechtenactivisten, resulterend in politieke gevangenen” in Wit-Rusland. “De politieke pluriformiteit staat al langere tijd onder druk. In de afgelopen 10 jaar is er geen enkele partij geregistreerd in Belarus.”

De partijen hadden vragen gesteld naar aanleiding van de arrestatie en hechtenis van twee afgevaardigden naar het oprichtingscongres van de Wit-Russische Christen-Democraten (BCD) op 17 december jl. De BCD heeft herhaaldelijk geprobeerd om officieel als partij geregistreerd te worden en heeft bij de verscheidene pogingen steeds aan de wettelijke eisen voldaan, waarna steeds een formele uitvlucht genomen werd om de partij niet te registreren. De minister antwoord dat de bewuste afgevaardigden vijf dagen in hechtenis zijn gehouden en inmiddels zijn vrijgelaten. Co-voorzitter van de BCD en voormalig presidentskandidaat Vital Rymasheuski werd twee dagen na het congres aangehouden maar kort daarop weer vrijgelaten. Pavel Seviarinets, een andere co-voorzitter, zit momenteel een werkstraf van drie jaar uit.

Rosenthal verzekert de Tweede Kamer verder dat hij het Wit-Russische bewind bilateraal en in multilateraal verband zal blijven oproepen om “te stoppen met de voortdurende intimidatie van oppositionele krachten, waaronder de BCD, en de politieke gevangenen direct vrij te laten en te rehabiliteren.” Hieronder een volledige weergave van de beantwoording van de schriftelijke vragen:

Geachte Voorzitter,

Hierbij bied ik u de antwoorden aan op de schriftelijke vragen gesteld door de leden Van der Staaij (SGP), De Roon (PVV), Voordewind (ChristenUnie) en Ormel (CDA) aan de minister van Buitenlandse Zaken over de arrestatie van twee leiders van de op te richten christendemocratische partij in Belarus. Deze vragen werden ingezonden op 20 december 2011 met kenmerk 2011Z26812.

De minister van Buitenlandse Zaken,

Dr. U. Rosenthal

____________________________
Vraag 1
Heeft u kennisgenomen van de arrestatie door de politie in Wit-Rusland van twee leiders van de op te richten christendemocratische partij?

Antwoord
Ja.

Vraag 2
Staat de arrestatie van deze twee leiders in direct verband met de beoogde oprichting van de christendemocratische partij in Wit-Rusland?

Antwoord
Volgens berichten werden Dzmitser Shurkaj en Alaksandr Charkashyn, respectievelijk leider van de Belarusian Christian Democrats (BCD) – afdeling van Brest-stad en van Brest-regio, gearresteerd om hen te beletten deel te nemen aan het vierde constituerende congres van de BCD op 17 december 2011. Naar verluidt zijn zij tot 5 dagen detentie veroordeeld, officiëel wegens “vloeken in het openbaar”, waardoor zij niet aan het congres hebben kunnen deelnemen.

Vraag 3
Hoe beoordeelt u deze arrestatie?

Antwoord
Deze arrestatie is symptomatisch voor de voortdurende repressie in Belarus, zoals inperking van de vrijheid van meningsuiting en vergadering, sinds het gewelddadig uiteenslaan van de protestdemonstratie op 19 december 2010. Ik veroordeel de voortdurende repressie scherp.

Vraag 4
Wat is de situatie van eerder gearresteerde leiders van deze partij? Zitten zij nog in detentie en zo ja, wat zijn hun vooruitzichten?

Antwoord
De twee genoemde BCD-afgevaardigden zijn op 22 december jl. uit detentie ontslagen. Een andere leider van de BCD, Vital Rymasheuski, één van de drie co-voorzitters van de partij en voormalig presidentskandidaat, is op 19 december jl. voor enige uren door onbekenden aangehouden en gedetineerd in een politiebureau, maar is nu weer op vrije voeten. Een andere co-voorzitter, Pavel Sieviarnets, die eerder tot 3 jaar werkkamp is veroordeeld, zit deze straf momenteel uit.

Vraag 5
Wat is momenteel de trend in Wit-Rusland als het gaat om partijvorming, deelname aan democratie, bevorderen rechtsstaat etcetera?

Antwoord
Er is een toenemende onderdrukking van onafhankelijke oppositiebewegingen en maatschappelijke organisaties, en vervolging van politieke- en mensenrechtenactivisten, resulterend in politieke gevangenen. De politieke pluriformiteit staat al langere tijd onder druk. In de afgelopen 10 jaar is er geen enkele partij geregistreerd in Belarus.

Vraag 6
Op welke wijze zijn u én de internationale gemeenschap op dit moment betrokken bij het zoveel mogelijk bevorderen van democratie en rechtsstaat in Wit-Rusland? Welke effecten heeft de inzet van de internationale gemeenschap tot nu toe opgeleverd?

Antwoord
Bilateraal geeft Nederland actieve steun aan Belarussische NGO’s die zich inzetten voor democratisering en mensenrechten in Belarus via het Mensenrechtenfonds en het MATRA-programma (w.o. MATRA politieke partijen programma). Met het amendement van de leden Ormel en Ten Broeke zullen deze activiteiten in het kader van het MATRA-programma in 2012 worden voortgezet. Daarnaast zet Nederland zich in EU-verband in voor democratisering van Belarus en is kritisch gestemd ten aanzien van het Belarussische regime. Door steun van de internationale gemeenschap kunnen maatschappelijke organisaties en mensenrechtenactivisten actief blijven en blijven onafhankelijke informatiebronnen beschikbaar voor de Belarussische bevolking.

Vraag 7
Bent u bereid de arrestatie van deze twee leiders rechtstreeks en in EU-verband ter sprake te brengen, evenals de pogingen van de Wit-Russische autoriteiten om de oprichting van de christendemocratische partij te frustreren? Hoe en wanneer?

Antwoord
Ja. Nederland blijft bilateraal en in multilateraal kader het regime oproepen om te stoppen met de voortdurende intimidatie van oppositionele krachten, waaronder de BCD, en de politieke gevangenen direct vrij te laten en te rehabiliteren. Deze oproep heb ik tijdens de Ministeriële Raad van de OVSE op 6-7 december jl. in Vilnius ook gedaan. In de VN Mensenrechtenraad werd in juni jl. mede op Nederlands  initiatief Belarus met een resolutie aangesproken op de mensenrechtensituatie in het land. De ontwikkelingen op mensenrechtengebied worden in de EU regelmatig besproken, meest recent op de RBZ van 23 januari jl. Tijdens de RBZ van afgelopen maandag is een uitbreiding van criteria overeengekomen waardoor nu ook mensenrechtenschenders en personen of entiteiten die het regime steunen of ervan profiteren aan de sanctielijsten kunnen worden toegevoegd. Tegelijkertijd is afgesproken dat de samenwerking tussen de EU enerzijds en de democratische oppositie en het maatschappelijk middenveld anderzijds wordt versterkt.