MH17 – Grote brokstukken MH17 nog op rampplek

Grote onderdelen van MH17 blijken nog te liggen rond de crashsite. Onder de onderdelen bevindt zich een groot deel van de rechter horizontale stabilisator van het toestel. Ook lijken er nog twee onderdelen te liggen waar mogelijk inslagen in te zien zijn, waaronder één onderdeel dat mogelijk van de cockpit afkomstig is. De onderdelen liggen tot de dag van vandaag op een boerderij.

Er prijkt groene verf op de overblijfselen van één van de horizontale stabilisatoren van de MH17. De boer wijst naar een groene ploeg waarmee de boeren de stabilisator naar de boerderij hebben getransporteerd. Spottend zegt hij: “Degenen die die (groene) verf ziet zullen zeggen dat het van een BUK is.” Ik herinner mij de woorden die hij mij eerder al had geschreven via de app toen ik hem vroeg of hij ook bereid was te vertellen wat hij die dag had gezien. ‘Houdt er rekening mee dat mijn verhaal maar weinig overeenkomt met de officiële versie’, kreeg ik terug.

De boer heeft, net als veel andere mensen in de regio, geen vertrouwen in het onderzoek. Maanden lang lagen de MH17-brokstukken op het veld voordat de stukken werden opgehaald door de OVSE. Terwijl bewoners dagelijks naar hun werk gingen, kregen ze te horen dat het te gevaarlijk zou zijn om onderzoek te doen op de crashsite. De conclusie dat een Russische BUK de MH17 zou hebben neergeschoten wordt hier ontvangen met veel scepsis. Des te meer omdat er nooit iets is gedaan met de vele verklaringen van lokale bewoners dat zij straaljagers hebben gezien.

Geen onderzoek meer op rampplek

Het Openbaar Ministerie heeft de zoektocht naar nieuwe fragmenten lang geleden gestaakt. In een verklaring die het OM begin 2017 heeft gedaan, schrijft het OM:

“Op de crashsite zouden nog altijd overblijfselen van de ramp kunnen worden gevonden. Nu de oorzaak van het neerhalen van het vliegtuig onomstotelijk is vastgesteld, dient het actief zoeken naar wrakdelen geen redelijk strafrechtelijk doel meer.”

Zelfs voordat de onderzoeksresultaten door de OVV werden gepubliceerd leek er maar weinig interesse in de stukken te zijn. Voorbeeld hiervan is toen de burgerjournalist Max van der Werff contact heeft gezocht met het JIT nadat een bewoner bij de crashsite hem had gevraagd een stuk van de MH17 mee te nemen naar Nederland. Maanden ging voorbij zonder dat er iets gebeurde. Pas nadat op RT een interview met Van der Werff werd uitgezonden werd contact opgenomen.

Één van de onderdelen die gevonden zijn op de crashsite. De dikte van het materiaal en de geklonken constructie suggereren dat hier mogelijk sprake is van een onderdeel dat afkomstig is van het gebied rond de vleugels.

Één van de onderdelen die gevonden is op de crashsite. Het gaat hier mogelijk om een luik dat zich bevond in de cockpit; vlakbij de plaats waar de BUK raket ontploft zou zijn volgens het JIT.

De houding van het OM naar materiaal dat nog op de crashsite ligt is opmerkelijk omdat het Russische bedrijf Almaz Antey, de producent van het BUK-luchtdoelraketsysteem, tot een andere lanceerlocatie komt aan de hand van inslagschade. Een belangrijk punt dat het Russische concern naar voren brengt is de schade aan de linker motor, waarvan het concern beweert dat deze niet veroorzaakt kan zijn indien de BUK-raket van de lanceerlocatie van het OM is afgeschoten. Er valt aan de objectiviteit van het Russische defensieconcern te twijfelen, maar in een eventuele rechtszaak tegen Rusland zal het OM op deze argumenten een antwoord moeten kunnen geven.

Veiligheid rampplek

Het OM brengt nog twee andere redenen naar voren waarom zij niet terug kan naar de site, één hiervan is veiligheid. Begin 2017 meldt een woordvoerder van het OM: “Het toestel kwam in een groot gebied terecht, waar het nu nog steeds onrustig en onveilig is. Dat maakt het bergen erg lastig.” De boer spreekt dit echter tegen. Hij vertelt dat Rossypnoje voor het laatst werd beschoten op 23 of 24 augustus in 2014. Beschietingen waren, volgens de boer, hoorbaar totdat de slag om Debaltsevo, in februari 2015, was gestreden. De hulpdiensten van de DNR, de MChS, hebben inmiddels een (groot deel van de) niet ontplofte munitie opgeruimd rondom de rampplek. Een blik op de kaart lijkt de woorden van de boer te ondersteunen.

Kaart van gebied rond de crashsite van 13 mei 2018. In het wit gebied dat onder controle is van Oekraïne, in het rood territorium dat onder controle is van de DNR en LNR. De afstand van Rossypnoje (crashsite) naar de dichtstbijzijnde frontlinie is meer dan twintig kilometer.

Voor het OM onmogelijk

De mogelijk belangrijkste en interessantste reden waarom het OM niet in staat is om verder onderzoek te doen op en om de crashsite wordt in een verklaring genoemd, eveneens uit 2017.

De indruk is wel gewekt dat het gebied in Oost-Oekraïne waar vlucht MH17 is neergehaald vrij toegankelijk zou zijn voor het joint investigation team (JIT). Dat is niet het geval, en heeft te maken met de (inter)nationale regelgeving voor rechtshulp in strafzaken. Immers, de zelfverklaarde republieken DPR en LPR worden niet als autonome staten erkend.

Met andere woorden, volgens het OM staat de (inter)nationale regelgeving voor rechtshulp in strafzaken het OM niet toe om onderzoek te doen in het gebied. Dat is van belang want, indien waar, pleit dit het OM vrij waarom zij niet in staat is geweest onderzoek te doen in de DNR naar de crash van de Boeing. Dit betekent echter dat de verantwoordelijkheid voor het gebrek aan onderzoek op de rampplek bijgevolg bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en de wetgevende macht ligt.

[pullquote]“(…) de verantwoordelijkheid voor het gebrek aan onderzoek op de rampplek ligt bijgevolg bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en de wetgevende macht.”[/pullquote]

De geactiveerde zuurstofgenerator

De horizontale stabilisator is niet het enige wat nog op de rampplek ligt. De boer laat een schroef zien die helpt om de flaps naar beneden te brengen. Er liggen delen die mogelijk van de vloer van het toestel zijn geweest. Ergens vinden we een stuk dat iets weg heeft van een stuk isolatiemateriaal. Het gat dat in het stuk zit doet denken dat het hier mogelijk om een inslag gaat.

Een dik stuk metaal met een gat erin trekt tevens de aandacht. De dikte van het materiaal tezamen met de genagelde en lijmconstructie doet vermoeden dat dit stuk mogelijk afkomstig is van het gedeelte van de romp in het gebied van de vleugels. Het blijft de vraag wat het gat heeft veroorzaakt, dat duidt op een inslag van buiten naar binnen. Indien (absoluut niet zeker!) de schade is veroorzaakt voordat het toestel op de grond terecht kwam, ontstaat een grote vraag hoe deze schade is veroorzaakt. Door de positie waar de BUK is ontploft en de grote hoek tot de vleugel is een penetratie van het dikke materiaal door BUK-fragmenten erg onwaarschijnlijk.

Een uitvouwbare tafel en een onderdeel van een stoel zijn pijnlijke herinnering aan de passagiers. Een paar meter verderop laat de boer nog een verzameling brokstukken zien. De man vertelt dat een paar platen met houten afdruk erop waarschijnlijk de restanten zijn van het karretje.

De restanten van één van de karretjes waarmee stewardessen eten en drinken uitdeelden.

Één van de dingen die bijzonder de aandacht trekt is een zuurstofgenerator. Deze zuurstofgenerators voorzien de passagiers van zuurstof in het geval dat de druk in de cabine wegvalt. De zuurstofmaskers zijn in ieder geval niet meer verbonden aan de generator, wel is er een zwarte streep te zien. Dit is interessant: de zwarte streep betekent dat de zuurstofgenerator geactiveerd geweest. (MH17, OVV, p. 175)

Op de foto een zuurstofgenerator. Het is één van zo’n 50 zuurstofgeneratoren waarvan bekend is dat ze gevonden zijn. De zwarte streep geeft aan dat de zuurstof generator reeds geactiveerd is. Dit kan gebeurd zijn door het activeren van een passagier, maar even goed door een ontploffing of de impact met de grond.

Het is goed mogelijk dat dit door het uit elkaar vallen van het vliegtuig is gebeurd of op het moment dat de zuurstofgeneratoren op de grond vielen. Zoals het OVV in haar rapport schrijft:

Er is slechts enkele Newton nodig om de ontstekingspin van de zuurstof generator te verwijderen. [Hetgeen de zuurstofgenerator activeert – SB] Het is daarom denkbaar dat de zuurstofgenerators werden ontstoken als gevolg van de drukgolf, de dynamische krachten tijdens het in de lucht uiteenvallen of het neerstorten op de grond. (MH17, OVV, p. 175)

Het is één van 50 zuurstofgeneratoren die geactiveerd is gevonden. Slechts één, in de rustruimte voor de bemanning, is gevonden zonder geactiveerd te zijn. (MH17, OVV, p. 104) Volgens het OVV omdat deze zich in een afgesloten deel van het vliegtuig heeft bevonden.

Dat er MH17-brokstukken nog op de crashsite liggen is geen geheim (zie o.a. https://www.youtube.com/watch?v=rFRThhOe9yU en https://www.ad.nl/buitenland/spekkers-ik-doe-dit-juist-voor-nabestaanden-mh17~a5da140c/ en https://www.facebook.com/stanislav.obischenko/posts/1213346382084293). Reeds lang is bekend dat niet alle stukken geborgen zijn. De vraag is wat de waarde is van de stukken die er nog liggen. De oorzaak van de Bijlmerramp werd achterhaald toen één boutje was gevonden. Volgens het OM is de oorzaak van de MH17 reeds onomstotelijk vastgesteld. De scepsis van de boer wordt er echter niet minder om. De stukken liggen er al lang. Er wordt niets mee gedaan.