Laat Letland Lat houden

Bij het lezen over alle acties van Brussel moet ik onwillekeurig denken aan Rupsje Nooitgenoeg. Zowel Brussel als het rupsje zijn beroemd geworden om hun onverzadigbare honger naar meer. Het rupsje wil meer vruchten, Brussel meer regels, meer bemoeienis en meer landen. Maar waar het rupsje op weg is een mooie vlinder te worden, kan iedereen zien dat Brussel een onbeheersbaar gedrocht aan het worden is. De Euro invoeren voor Letland is daarin weer een volgende stap.

Op 20 en 21 juni vergadert de Eurogroep en de Ecofin Raad in Brussel. Op de agenda staan veel rapportages van landen die de afgelopen tijd gered moesten worden: Griekenland, Cyprus, Spanje, Portugal en Ierland. Je zou denken dat dit een daverende waarschuwing is om niet nog meer probleemlanden te creëren. Maar het Brusselse Rupsje Nooitgenoeg voegt er graag nog een risico aan toe: Letland. Dom. Het is voor ons en de Letten beter om hen de eigen munt, de lat, te laten houden. De Letten zijn het daarmee eens. Tweederde van de bevolking wil de Euro niet. Maar als het aan Brussel ligt gaat het door. Dat zal nog zwaar op de maag komen te liggen.

Onlangs werd bekend dat het IMF de economische groei van Griekenland te positief heeft ingeschat. Nu blijkt dat de schuld helemaal niet houdbaar was. Maar toen besloten moest worden over steun aan Griekenland kwamen er elke keer optimistische inschattingen. De Nederlandse regering volgde die blindelings. Op vragen van de SGP of niet realistischer cijfers gebruikt moesten worden, was het antwoord iedere keer ‘nee’. Het IMF, zei de regering, is realistisch . Nu weten we beter. Vermoedelijk zette men de roze bril op om aan de voorwaarden van het IMF te kunnen voldoen. Griekenland moest en zou gered worden. Dan maar wat positiever de toekomst inkijken.

Ik ben er bepaald niet gerust op dat we geleerd hebben van de fouten van het IMF. Bij Letland zien we weer hetzelfde probleem optreden. De Europese Commissie is positief, maar de ECB is een stuk kritischer. De huidige cijfers zien er helemaal niet zo slecht uit. Maar wie even terug- of vooruitkijkt ziet grote problemen. Waarom is het kabinet niet voorzichtiger? Waarom hecht ze niet meer waarde aan de waarschuwingen van de ECB? De kans is groot dat Letland snel in het rijtje probleemlanden staat.

Een paar problemen op een rij:

1 Langetermijnprobleem
De ECB schrijft: “Hoewel Letland zich al met al binnen de referentiewaarden van de convergentiecriteria bevindt, bestaat er zorg over de duurzaamheid van de economische convergentie van Letland op de langere termijn.” Maar daar gaat het toch juist om bij de vraag of een land tot een muntunie kan toetreden? Op dit punt ging het toch juist mis met landen als Griekenland, Cyprus, Ierland, Portugal en Spanje?

2 Onstabiele economie
We zien bij Letland grote volatiliteit op alle fronten. Een momentopname is dan niet zo relevant. Wel een doorkijk naar de toekomst. Zo was zeer recent nog sprake van zeer hoge inflatie en werkloosheid. De afgelopen 10 jaar schommelde het inflatiepercentage heftig op en neer van -1,2% naar 15,3%. Dat geeft aan dat de Letse economie nu niet bepaald stabiel is. Dat levert in de toekomst gegarandeerd grote problemen op. De ECB schrijft niet voor niets dat het een uitdaging zal zijn om in de toekomst de inflatie laag te houden en oververhitting te vermijden.

3 Geen wisselkoers-instrument
De ECB schrijft dat het lastig zal zijn om zonder de instrumenten van wisselkoers en rente nieuwe macro-economische onevenwichtigheden te voorkomen. De essentie van een munt als de euro zou moeten zijn dat de landen met die munt vergelijkbare economieën hebben. Anders wreekt zich dat je bij onevenwichtigheden de wisselkoers en de rente niet kunt aanpassen ten opzichte van andere landen.

4 Einde IMF-programma
De ECB geeft aan dat de huidige situatie voor een belangrijk deel het gevolg is van het net beëindigde IMF programma, dat liep van 2008 tot en met 2012. Daardoor is te hoge druk voorkomen op aanpassing van de wisselkoers. Maar als Letland tot de euro toetreedt hebben we geen programma èn geen wisselkoersinstrument meer. Het is dan wachten op problemen.

5 En nog meer problemen
En, om niet meer te noemen, de ECB maakt zich grote zorgen over de te verwachten werkloosheid op lange termijn, de zeer grote netto schuld van de Letten aan het buitenland en de grote zwarte markt.

Wie al deze punten rustig op zich laat inwerken, wordt er niet geruster op. Dit soort verhalen kennen we. Ze hebben al vele malen geleid tot steunprogramma’s die ons onderhand vele miljarden kosten. En ze leiden ook nog eens tot sociaal uiterst pijnlijke bezuinigingen in landen die extern niet kunnen devalueren. Want als je de wisselkoers niet aan kunt passen, dan moet je intern devalueren. Een nette term voor een grote daling van de loonkosten. Niet voor niets wil twee derde van de Letten de euro niet. Die zien de bui al hangen. Dat is toch een teken aan de wand?

De euro is nu niet bepaald het toonbeeld van stabiliteit. We zijn de brandjes overal in Europa nog volop aan het blussen. Het is niet wijs om  tijdens de bluswerkzaamheden het huis te verbouwen. Niemand kan uitsluiten dat de brand overslaat naar Letland. De kans dat  Letland tussen nu en vijf aanklopt voor financiële steun is reëel. De SGP wil Letland daarom in de wachtkamer houden. We hebben al genoeg ‘patiënten’ in de behandelkamer zitten…..