Kleine leugens, grote leugens, persfoto’s

Ieder jaar kiest de Nederlandse stichting World Press Photo de ‘persfoto van het jaar’ uit. Het geldt als de meest begeerde onderscheiding in de fotojournalistiek. Het winnende beeld zou het afgelopen jaar moeten vatten.

Voor 2015 kreeg de Australische fotograaf Warren Richardson de onderscheiding. Het motief van zijn foto: Een asielzoeker geeft bij zijn nachtelijke grensoverschrijding zijn baby aan door het prikkeldraad van het hek aan de Hongaarse grens. De jury loofde de eenvoud van de foto en de kracht die vooral ligt in het prikkeldraad als symbool.

De foto is weliswaar een ontroerende momentopname, het moet echter gezegd dat het geen goede foto-journalistieke representatie van het afgelopen jaar is. Dat zou een vals beeld geven van de toedracht van de asielcrisis. De foto is geen voorbeeld van objectieve berichtgeving, maar veeleer van stemmingmakerij.

Dankzij grotendeels open grenzen, hoefde immers slechts een miniem deel van de immigranten zich door prikkeldraad heen te wurmen. Honderdduizenden marcheerden ongehinderd over de Balkan naar West-Europa. Bovenstaande foto van de grens tussen Kroatië en Slovenië geeft dat beeld goed weer. Wat Novini betreft is dat de persfoto van 2015.

In 1969 won de Amerikaanse fotojournalist Edward Adams de Pulitzerprijs en de World Press Photo-prijs voor een foto die hij in Vietnam maakte. Adams zelf had daar gemengde gevoelens over, hij vond de prijswinnende foto niet zijn beste. Bovendien stelde hij:

“[F]oto’s zijn de krachtigste wapens ter wereld. Mensen geloven ze; maar foto’s liegen, zelfs zonder manipulatie. Het zijn slechts halve waarheden.”