Italië: Referendum kan startschot voor vertrek uit de Euro zijn

Na het Brexit-referendum en de Amerikaanse presidentsverkiezingen kan het establishment zich komende zondag voor de derde maal voor een ongewenste uitslag gesteld zien. Niet alleen omdat dan de uitgestelde herhaling van de tweede ronde van de Oostenrijkse presidentsverkiezingen plaats vindt, maar ook omdat de Italianen dan ter stembus gaan. Zij stemmen over een hervorming van de grondwet die onder andere de bevoegdheden van de senaat inperkt.

De peilingen wijzen er al weken op dat de nee-stemmers in de meerderheid zijn en de regering van Matteo Renzi aan het kortste eind trekt. Volgens James McCormac van kredietbeoordelaar Fitch kan dat op de langer termijn “het begin van het einde voor [het verblijf van] Italië  in de de EU en de euro zijn”. Renzi heeft namelijk ook zijn politieke lot verbonden aan de instemming van de bevolking met de grondwetswijziging.

Als Renzi het referendum inderdaad verliest, ligt het in de verwachting dat er vervroegde verkiezingen uitgeschreven worden. Renzi is namelijk niet van zins in zo’n geval een overgangsregering te vormen die nog tot 2018 aan zou moeten blijven.

“Als er nieuwe verkiezingen gehouden zouden worden, zou de Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo volgens de peilingen de sterkste politieke partij worden. Door het huidige kiesstelsel zou de partij dan ook over een absolute meerderheid in het Huis van Afgevaardigden beschikken en zou ze Beppo Grillo als premier aan kunnen stellen”, aldus chef-econoom Jörg Krämer van de Commerzbank.

De Vijfsterrenbeweging heeft al aangekondigd de Italianen de kans te willen geven zich uit te spreken over voortzetting van het lidmaatschap van de Euro. Als dit scenario werkelijkheid zou worden, zou er uitgerekend in dat land een referendum over de euro gehouden worden waar de eenheidsmunt het meest ongeliefd is.

Ook bij een voor Renzi positieve uitslag van het referendum over de grondwetswijziging bestaat overigens een groot risico dat Italië zich meer en meer tot middelpunt van een nieuwe eurocrisis ontwikkelt. Zo kan de situatie van de aangeslagen bankensector snel acuut worden.

Zo heeft de bank Monte dei Paschi di Siena onlangs opnieuwe dieprode cijfers voor het afgelopen jaar gemeld. De oudste bank ter wereld heeft een minus van zo’n 4,8 miljard euro aangekondigd. Bij elkaar belopen de verliezen van de bank daarmee sinds 2011 zo’n 20 miljard euro. Naast de verkoop van slechte kredieten ter waarde van 28 miljard euro, is nu een kapitaalverhoging van meer dan vijf miljard gepland. Ook andere Italiaanse banken hebben bergen riskante kredieten opgehoopt. Al met al geldt de terugbetaling van leningen ter waarde van 360 miljard euro als twijfelachtig.