Heeft de NS een oorlogsschuld?

De NS ontving voor het door de Duitsers verordonneerde transport van Joden naar Westerbork (ca. 100.000 enkele reizen ad gemiddeld 25 euro (?), huidig prijsniveau) een bedrag van zeg max. 3 miljoen. Die max. 3 miljoen moet nu dus verdeeld worden over max. 60.000 overlevenden en directe nabestaanden? Vijf euro per persoon? Is dat de moeite? De positieve reacties op deze voorgenomen schikking van o.a. Teletekst en het Nederlands Auschwitz Comité, staan haaks op de redelijkheid en de realiteit van de condities in bezet Nederland. De idee dat de NS zo’n opdracht best had kunnen weigeren is typerend voor een soort intellectuele luiheid die leidt tot een vals beeld van de machtsverhoudingen destijds. De NS had niets te kiezen; niet bij het uitvoeren van de transporten, niet bij het accepteren van de betaling.

Je kunt je afvragen waarom alleen de NS? De bouw van Kamp Westerbork was vast ook uitbesteed en betaald door de Duitsers. Waarom dat geld niet ook geclaimd? En zo kan een creatieve geest er nog tal van nieuwe oorlogsclaims bij bedenken.

In 1999-2000 werd door Ronny Naftaniel (voor het Centraal Joods Overleg) en Zalm (voor de Staat) een als finale kwijting gepresenteerde schadeloosstelling overeengekomen ten bedrage van ca. 760 miljoen gulden. Daarvan is ca. 310 miljoen is besteed aan collectieve doelen en ca. 450 miljoen is verdeeld over ca. 35.000 personen (“Joden en halfjoden die in de oorlog op Nederlandse bodem zijn beroofd krijgen ieder 14.000 gulden van (via dus) het Bureau Maror-gelden. Als ze overleden zijn komen hun kinderen, pleegkinderen of partners in aanmerking.”). Zo’n finale kwijting zou niet gevolgd moeten worden door nog weer een serie creatieve claims.