Buurlanden van de Europese Unie gebruiken de migratiestroom om concessies af te dwingen, dat zegt voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk. Hij neemt ook Angela Merkels besluit om de sluizen open te zetten op de hak.
Een stroom van honderdduizenden mensen is een “wapen” en een “pressiemiddel” dat door buurlanden van de EU gebruikt wordt om het continent schade toe te brengen, aldus Tusk.
Hij maakte de opvallend scherpe opmerkingen, terwijl de Europese Unie bekend maakte een miljard euro extra aan hulp te geven en Turkije het aanbod van visa-vrij reizen voor haar burgers voorhield, om het land waar veel migranten doorheen trekken zo ver te krijgen haar grenzen te sluiten.
Op wie de opmerkingen van Tusk precies gericht waren, liet hij in het midden. Het ligt voor de hand aan Turkije te denken, dat graag wil dat de EU de Turkse lijn ten aanzien van Syrië steunt. In de Brusselse wandelgangen heet het dat de opmerkingen van Tusk niet specifiek op Turkije gericht waren, maar dat hij aan diverse leiders uit de regio dacht, waaronder wijlen Muammar Khadaffi die al eerder financiële steun wist af te dwingen met het dreigement alle Afrikaanse migranten door te laten naar Europa. Hoe Khadaffi dan een ‘voorbeeld’ van ‘leiders in de regio’ zou zijn, blijft in nevelen gehuld. Bovendien is de huidige migratiestroom in Libië natuurlijk juist niet aan Khadaffi te wijten, maar aan de chaos in het land die ontstaan is door het omverwerpen van het bewind van Khadaffi waarbij diverse EU-lidstaten een voorname rol speelden.
In werkelijkheid zal Tusk dan ook vooral aan Turkije gedacht hebben. In Brussel neemt de frustratie toe over de weigering van Erdogan om de Turkse kust en de grens met Griekenland af te sluiten. De Turkse politie zou slechts een klein deel van de migranten tegenhouden. Europese leiders zijn ervan overtuigd dat Turkije gemakkelijk meer zou kunnen doen.
“Veel van onze buren kijken met genoegen naar onze problemen” en zijn bereid gunsten af te dwingen in ruil voor het ophouden van de stroom, aldus de voorzitter van de Europese Raad tegenover het Europees Parlement.
“Voor ons zijn vluchtelingen specifieke mensen, individuen, die onze hulp verwachten. Er zijn echter krachten om ons heen waarvoor de golf vluchtelingen alleen maar een vuile manier om geld te verdienen is of een politiek pressiemiddel.
We worden langzaam getuigen van de geboorte van een nieuwe vorm van politieke druk, sommigen noemen het zelfs een nieuwe vorm van hybride oorlogvoering, waarin migratiegolven een instrument, een wapen tegen buurlanden zijn geworden. Dit vraagt om bijzondere gevoeligheid en verantwoordelijkheid van onze kant.”
Intussen werd in Brussel dus een akkoord gesloten, dat inhoudt dat de EU meer gaat doen aan het hervestigen van vluchtelingen uit Turkije, in het document worden geen aantallen genoemd, maar in de wandelgangen is sprake van een half miljoen mensen. Verder gaat de EU helpen om de Turkse kustwacht te versterken, om zo de stroom bootjes over zee naar Griekenland te stoppen.
De lidstaten moeten in het plan een extra miljard euro bij elkaar brengen, terwijl Turkije prioriteit geeft aan het opzetten van zes nieuwe ontvangstcentra voor vluchtelingen die mede gefinancierd zullen worden door de EU. Turkije heeft naar eigen zeggen tot nu toe 6,5 miljard euro uitgegeven aan steun voor Syrische vluchtelingen.
Het plan gaat ook in op de Turkse wens dat haar 75 miljoen burgers visa-vrij kunnen reizen naar de EU. Dit lange-termijn-doel wordt afhankelijk gemaakt van de Turkse aanpak van haar grenzen.
Terwijl bondskanselier Angela Merkel woensdag samen met de Franse president François Hollande het Europees Parlement toe zal spreken, gaf Tusk vast een schot voor de boeg door Merkel op de hak te nemen vanwege haar besluit Syriërs asiel toe te kennen in Duitsland ongeacht of ze eerst al in andere EU-lidstaten geweest waren. Volgens Tusk waren hiermee niet alleen de Verordeningen van Dublin op losse schroeven gezet, maar trekt dit ook “als een magneet” miljoenen Afghanen en Pakistanen aan. Het was een “mooi moreel gebaar”, schertste Tusk, maar Merkel staat nu voor een “examen in verantwoordelijkheid voor de bescherming van de Europese politieke gemeenschap en haar buitengrenzen.”
Tusk waarschuwde dat het Schengensysteem in zal storten en Europa een “voedingsbodem voor angst” zal worden, tenzij de Europese buitengrenzen veilig gesteld worden. Als de huidige politieke leiders geen orde en veiligheid kunnen garanderen, dat zullen burgers kiezen voor “roekeloze en radicale” partijen. “De rij politieke macho’s is tamelijk lang”, aldus Tusk.
Intussen treedt deze week ook het controversiële plan voor de hervestiging van 160.000 mensen vanuit Italië en Griekenland naar andere EU-lidstaten in werking. Komende vrijdag worden enkele tientallen Eritreeërs van Italië naar Zweden gevlogen en volgende week enkele Syriërs van Griekenland naar Luxemburg. Het blijft de vraag of het plan in zijn geheel wel gaat functioneren, aangezien maar weinig vluchtelingen in een EU-lidstaat als Bulgarije willen blijven. De meesten willen door naar Duitsland.