De nalatenschap van Benedictus XVI

Omstreeks 17.00 uur op 28 februari heeft Benedictus XVI per helikopter het Vaticaan verlaten. Achttien dagen voordien had hij aangekondigd het pausambt neer te leggen, omdat zijn afnemende lichaams- en geesteskracht hem niet meer in staat stelde het schip van Petrus goed te besturen. Zijn laatste audiëntie die voor de gelegenheid op het Sint-Pietersplein werd gehouden, trok 200.000 belangstellenden aan. De Paus sprak er zijn vertrouwen en vreugde uit over de Kerk en haar toekomst, ondanks de wilde wateren en de tegenwind waar zij doorheen moet varen – terwijl het soms lijkt alsof God slaapt.

Na de dood van Johannes Paulus II in 2005 kwam in België en Nederland een mediatheater op gang van progressieve opiniemakers. Zij ijverden voor een paus die bij de tijd was, alsof het aggiornamento van het 2e Vaticaans Concilie maar een voorspel was geweest: vrouwen moesten de priesterwijding kunnen ontvangen, het verplichte celibaat diende afgeschaft, homohuwelijken moesten kerkelijk ingezegend. En natuurlijk ook niet langer abortus, euthanasie, contraceptie en condooms veroordelen. Rechtzinnige stemmen waren in de reguliere media nauwelijks te horen. Zo gaat het nu ook weer. Links tracht met de druk van de publieke opinie de pauskeuze te beïnvloeden.

Wat zij hierbij vergeten, is dat het bestuur van de Kerk geen binnenlandse aangelegenheid is. Het gaat om een wereldkerk die verder reikt dan de navelstaarderij van progressieve elites, die misschien in West-Europa en Noord-Amerika het mooie weer mogen maken, maar in de rest van de wereld op heel wat minder bijval kunnen rekenen. Afrika, de Arabische wereld, Oost-Europa, Azië, Latijns-Amerika, … Overal wonen katholieken en in die landen deelt men niet altijd de Westerse opvatting inzake homoseksualiteit, gelijkheid van man en vrouw, …

Vrijzinnigen en atheïsten willen graag het profiel van de volgende paus bepalen. Alsof het een zichzelf-vervullende-profetie wordt, wanneer ze het maar genoeg in de media herhalen. Het heeft iets van een dwangneurose. Er zijn echter kerkgenootschappen die zowat alles wat Rome afkeurt, goedkeuren. Meestal zijn het kleine en weinig dynamische gemeenschappen, die onevenredig veel aandacht in de media krijgen. Iedereen die wil kan toetreden tot die vrijzinnige kerken als hij niet tevreden is met Rome.

Maar dat is blijkbaar de bedoeling niet. Alsof de duivel geen eigen kerk wil, maar Rome zelf wil veroveren. Als dat zou lukken en de Paus verkondigt de glorie van het moreel relativisme, gaat de progressieve goegemeente zich dan bekeren en ‘s zondags naar de kerk komen? Ik denk het niet. Het enige wat zal gebeuren, is dat Rome zichzelf vernietigt. En dat is blijkbaar het ultieme doel. De Kerk uit de weg ruimen. Zij is een geestelijk wereldrijk dat al tweeduizend jaar in voor- en tegenspoed stand houdt. Ondanks haar vele teloorgangen rijst zij telkens weer als een feniks uit haar as op. De duivel wordt er gek van.

Toen Joseph Ratzinger op 19 april 2005 tot paus gekozen werd, wist het Westen dat de Kerk niet links zou worden. De heersende media en haar intriges hebben er vanaf dat moment alles aan gedaan om zijn imago te beschadigen. Leugens, uit hun verband gerukte citaten, de affaire Williamson, Vatileaks, … Alles was toegelaten om de Paus te besmeuren en haat te zaaien. Wie er openlijk voor uit kwam achter Benedictus XVI te staan, kreeg van hetzelfde laken een pak. Gewone katholieken moesten zich op het werk en in hun kennissenkring verantwoorden voor hun katholiek-zijn, als zij dit niet verborgen hadden gehouden. Het was alsof je een lepralijder was. Je mocht enkel nog katholiek zijn als je de Paus maar slecht vond.

Dit alles was buiten de daadkracht van de Paus zelf gerekend. Benedictus XVI heeft met het in ere herstellen van de Tridentijnse ritus de hervorming van de hervorming ingezet. Vaticanum II is geen breuk met het verleden meer, maar moet geïnterpreteerd worden in de hermeneutiek van de continuïteit met de traditie. Een andere lezing is vandaag niet meer denkbaar. De onjuiste interpretaties van het Concilie zijn voor een groot deel te wijten aan de misleidende berichtgeving ervan in de media. Theologen binnen de Kerk durven het Concilie nu aan een kritisch onderzoek te onderwerpen, wat voordien taboe was.

De Kerk is de traditie aan het herontdekken. Jonge priesterstudenten voelen zich weer aangetrokken tot de Tridentijnse liturgie en krijgen op verschillende seminaries de kans om haar aan te leren. Op ethisch vlak heeft Benedictus XVI de strijd aangebonden tegen het moreel relativisme dat de Westerse wereld bedwelmd heeft. Abortus, euthanasie en homohuwelijk zijn een intrinsiek kwaad voor mens en samenleving. De marsen voor het leven in West-Europa kennen een groeiend succes. Meer dan 800.000 mensen namen deel aan de mars tegen het homohuwelijk in Parijs op 13 januari jongstleden. De Paus is er in geslaagd de katholieke gemeenschap in West-Europa te mobiliseren en zo een dynamiek op gang te brengen met andere christelijke gemeenschappen voor de verdediging van het leven en het gezin.

Zijn trilogie over het leven van Jezus inspireerde zowel katholieken als protestanten. Hij maakte brandhout van het historisch-kritische bijbelonderzoek en bracht de historische Jezus weer in samenspraak met de Jezus van het geloof. De theologische erfenis van Benedictus XVI is van onschatbare waarde voor de Kerk. Zijn rechtzinnige koers heeft ook tot gevolg gehad dat de behoudende vleugel van de Anglicaanse kerk, die ontevreden was met de progressieve koers van Rowan Williams, naar de katholieke Kerk is teruggekeerd.

Zijn opvolger zal niet dezelfde zijn. Hij zal een andere persoonlijkheid en charisma hebben. Het Jaar van het Geloof, dat van start ging op 11 oktober 2012, nodigt hem uit om de hervormingen en de herevangelisering verder te zetten. Vooral orde op zaken stellen in de Curie. Het Vatileaks-schandaal, waarbij de butler van de Paus vertrouwelijke documenten lekte naar de pers, heeft de problemen op pijnlijke wijze openbaar gemaakt. Het carrièrisme, de corruptie en het machtsmisbruik. Er zijn geen structurele maatregelen nodig, maar wel een grondige mentaliteits- en gedragswijziging. De nieuwe paus is dan ook best een goede ordehandhaver. Door de vele buitenlandse reizen van Johannes Paulus II en de theologische activiteiten van Benedictus XVI is er de laatste dertig jaar te weinig toezicht op de Curie zelf gehouden.

Het schip van Petrus vaart al tweeduizend jaar op woelige wateren. De Kerk zal ook deze crisis weer te boven komen. Zelfs voor hen die geloven dat de eindtijd is aangebroken, zal na de barensweeën met de tweede komst van Christus een nieuwe tijd aanbreken. God wint altijd, wat Zijn vijanden ook vermogen.