Boeren van Nederland: je kunt geen akkoord sluiten bovenop een leugen

Je wilt constructief protesteren, je wilt gehoord worden en resultaten bereiken. Je hebt meer dingen te doen, een gezin te onderhouden, een sociaal leven te leiden. Ook jij hebt geen oneindig geduld. Je wilt ook niet onsportief zijn, de hakken in het zand zetten, er slecht op staan voor je omgeving. De demonstraties met je collega’s zijn een middel tot een doel, en je wilt geen kwaad bloed zetten. Dus het Landbouwcollectief schuift namens jou aan bij Mark Rutte en de Minister van landbouw, Carola Schouten voor een ontbijtje. Een dag later staat er in de Telegraaf: ‘akkoord bereikt tussen kabinet en landbouworganisaties.’

Dat bleek niet waar, er was volgens de Farmers Defence Force slechts een belofte gemaakt om verder te praten in het nieuwe jaar. Over de inhoud van de gesprekken kun je dus verder niet veel zeggen. Er was alleen ‘een gespreksverslag’ gemaakt, meer niet.

Boeren, ken uw politieke tegenstanders. Politici hebben er belang bij ‘vooruitgang’ te verzilveren, hoe marginaal ook, en ook Jesse Klaver zorgde er gisteren in Den Haag voor dat de camera’s op hem gericht waren – in de sfeer van ‘het gesprek’. Feit is ook dat mensen massaal ‘het geduld van Klaver’ en zo’n nieuwsbericht van de Telegraaf delen en het verhaal in de wandelgangen een ‘principe-akkoord’ gaan noemen. Media pakken het vervolgens op om de sentimenten verder in een bepaalde richting te duwen:

Dit gaat niet goed zo, vandaar wat advies:

Boeren in Nederland moeten meer nog dan hun eisen op tafel leggen hun tegenstanders begrijpen. Les 1: In een land dat gekenmerkt wordt door polderen, ‘de boel bij elkaar houden’ en conflictbemiddeling is aanhoudend demonstreren en met je trekker de weg op gaan een teken dat je het conflict opzoekt. Dat vind ík niet, maar zo wordt dat nou eenmaal gezien. De ‘wat heb jíj eraan gedaan om het op te lossen?’-vraag duikt in het Nederlandse bedrijfsleven en de ambtenarij al gauw op, ook al ligt de fout niet bij jou, en ook al ligt de oplossing niet bij jou. (In Duitsland speelt dit niet, daar geldt hiërarchie als een natuurlijk, historisch gegeven dat protesteren legitimeert ook zonder constructieve inzet van mensen met de verkeerde toon).

Geen akkoord bovenop een leugen

Les 2: het is een regel uit de leer van de goed onderhandelen dat je dat niet doet op basis van een valse premisse. Of beter: niet voordat die valse premisse uit de weg is geruimd. Er moet in de eerste plaats overeenstemming zijn over de feiten en hoewel die over en weer gunstiger of minder gunstig mogen worden voorgesteld (of weggelaten), je kunt geen akkoord bereiken dat geheel op een leugen is gebaseerd. Een voorbeeld: je kan het hebben over de bijzondere schilderstijl in dat ene werk van Claude Monet en hoe gewild hij momenteel is onder verzamelaars, maar als het een vervalsing blijkt te zijn, kun je die deal met een kunstliefhebber wel vergeten.

Het Nederlandse kabinet vervalst ook de onderhandelingen met de boeren door ‘de stikstofcrisis’ als de premisse voor een deal te presenteren, als ‘een probleem’ dat opgelost moet worden. De overheid ‘dekt daarmee de tafel’, zoals dat heet, voor een gesprek dat vooral tot doel heeft de valse premisse tot leven te wekken. En waar een vals schilderij later kan worden ontdekt en schadeclaims van de koper kunnen volgen, is in de ‘stikstofcrisis’ sprake van een bijna niet te ontwarren construct van modellen, cijfertjes, dubieuze meetmethoden en klimaatjargon dat het geheel van een papieren probleem tot een ‘werkelijk’ probleem moet opschalen. Als de boeren een (principe-)akkoord sluiten dragen ze in feite bij aan deze verwerkelijking van een fictie. Die alleen in het belang van het kabinet is.

Niet onschuldig ontbijten

Daarmee zeg ik niet dat praten niet constructief kan zijn, of nodig zelfs, maar niet te snel op details. Het kabinet, met Mark Rutte als geoefend onderhandelaar, zal de premisse handhaven, de details als de hoofdzaken presenteren en andersom. Je kunt dus helemaal niet onschuldig gaan ‘ontbijten op het Catshuis’ zonder dit in je achterhoofd te houden. Het landbouwcollectief moet de volgende keer een (betere) onderhandelaar meenemen die de kern van de huidige situatie kan overzien én benutten in de gesprekken.

Tot slot les 3: een akkoord met het kabinet – of het nou over de veestapel gaat, het beleid rond uitkopen van (familie)bedrijven of milieuregels – is natuurlijk geen akkoord met rechtskracht voorbij de grenzen. Als we de klimaatpaus in Brussel mogen geloven is wat de boeren doen hopeloos achterhaald, ouderwets en ‘onhoudbaar’. Dat er volgend jaar in Dubai tijdens de EXPO20 gepronkt wordt met Nederlandse landbouw innovatie en dat Nederlandse ambassades wereldwijd pronken met onze tulpen, kaas en de technieken is extra wrang maar ook veelzeggend. Wat Frans Timmermans niet van deze tijd vindt, is dat de bureaucraten in Brussel over die productie-capaciteit nog te weinig macht hebben.

Media-moralisten en hun ‘toon’

Dat is de belangrijkste gedachte die boeren in het achterhoofd moeten houden als ze hun tanden in een croissantje met Carola zetten of de glimlach van Rutte als een begin van een handreiking zien. En de aller, állerbelangrijkste gedachte moet zijn dat de boeren iets van het kabinet willen en niet andersom. We moeten in Nederland eens ophouden met die slaafse houding tegenover de mensen die ons kapot belasten, de maat nemen en uitverkopen aan de EU.

We leven nog altijd in een democratie en als media-moralisten vinden dat je je toon moet matigen omdat je geen genoegen neemt met de eerste kruimel die je toegeworpen krijgt, dan haal je gewoon je schouders op. En ga je er nog een keer met gestrekt been in. In de trekker welteverstaan.