Boekpresentatie Michael

Vrijdag 29 november werd in het Goethe Instituut te Amsterdam de roman Michael van Menno Kalmann gepresenteerd. In dit boek vertelt Kalmann het verhaal van een Joodse familie die in de jaren 30 naar Nederland vlucht voor het nazi-regime. De auteur van de roman is een halfbroer van de hoofdpersoon, het jongetje Michael. Deze Michael Ben Dror is inmiddels een man van 79 en was bij de presentatie aanwezig.

De auteur, Menno Kalmann

Een ander belangrijk karakter in de roman is de Duitse schrijver Georg Hermann, de opa van Michael. Hij woonde in die jaren in Hilversum en via hem krijgen we een indruk van het Nederlandse intellectuele milieu rond mensen als uitgever Emanuel Querido en dirigent Peter Van Anrooy. Kalmann slaagt er zo in niet alleen personages van vlees en bloed te beschrijven, maar ook het mileeu en de omstandigheden waarin zij verkeerden tot leven te wekken.

Ronny Naftaniel en Frits Barend ontvangen een exemplaar uit handen van de auteur.

De roman neemt de lezer mee in het leven van opgejaagde Joden, door Frankrijk Zwitserland. En hun lot is weer verbonden met talloze andere mensen. We lezen over Chaim Pazner die vanuit Genève dag en nacht werkt om zoveel mogelijk Joden uit de kampen naar Palestina te laten vertrekken. Als hij in Bazel is en daar hoort over de Endlösung waartoe op de Wannseeconferentie is besloten, keert hij verslagen terug naar Genève: “De zon breekt door. De treinreis langs de Bielersee en even later langs het meer van Neuchatel is adembenemend mooi. Bijna thuis, langs het meer van Genève, grijpt de onbeschaamde schoonheid van het landschap hem dermate aan dat hij niet meer naar buiten wil kijken. De lente is in aantocht, ver weg nog, maar de natuur viert het al. Onverstoorbaar en haast minachtend naar de mens, die ervoor gekozen heeft het eigen leven tot een hel te maken.”

De Palestina-lijst zal voor een kleine groep Joden toch nog hun redding betekenen. Dat wordt niet alleen beschreven vanuit het perspectief van de betrokken Joden. Kalmann neemt ons mee naar het Haifa van 1933 waar we de smid Ulrich Goetz ontmoeten; een lid van een sektarische gemeenschap van Duitse protestanten, de zogenaamde Templergemeinschaft. Zijn zoontje heeft als peuter uit een fles loog uit de smederij gedronken en is daardoor gruwelijk verminkt: “Hij is taai en weigert dood te gaan, en zijn slokdarm laat na een jaar kleine stukjes voedsel door. Maar zijn hele groei en ontwikkeling zijn verstoord. Hij wordt uiteindelijk niet groter dan 1 meter 20. Zijn borst steekt als een ijsbreker vooruit.” Dat bedoel ik nu met personages van vlees en bloed.

Michael is met ruim 450 pagina’s een stevige roman. Er zit veel onderzoek in en in het nawoord worden diverse mensen genoemd die in het verhaal voorkomen en die Kalmann nog heeft kunnen spreken. Dat maakt Michael tot een rijke roman maar ook tot een deel van een levende geschiedenis die, vrij naar Bilderdijk, steeds in het heden present blijft.

Michael en Co de Kloet

Het is ongetwijfeld een tour de force geweest om deze roman te voltooien. De grote belangstelling voor de boekpresentatie en de prachtige locatie waren beslist een bekroning op dit werk.

Menno Kalmann, Michael, Groningen, De Blauwe Tijger, 2019.
€ 32,00 te bestellen via de webwinkel.