De Benoist over het domino-effect van de Brexit

“We kunnen de betekenis van de Brexit alleen begrijpen door het in een groter perspectief te plaatsen, namelijk de wereldwijde revolte tegen de zelfbenoemde elites, waarvan de opkomst van het populisme alleen de meest zichtbare politieke vertaling vormt. En het ‘nee’ in het referendum van 2005 tegen het project van de Europese Grondwet is het symbolische vertrekpunt daarvoor.” Dat stelt de Franse nieuwrechtse intellectueel Alain de Benoist in een interview met Boulevard Voltaire, dat we hieronder in vertaling weergeven.

De Brexit weerklonk als een donderslag bij heldere hemel, wat zelfs de voorstanders ervan verrast lijkt te hebben. Hoe is het zo gekomen? En wat is de betekenis van deze  gebeurtenis?

De Engelsen hebben het eerste schot gelost: Het is werkelijk een historische gebeurtenis. Maar eerst deze opmerking: Ze hadden om te beginnen nooit tot [de Europese Gemeenschap] moeten toetreden. Zoals generaal De Gaulle in zijn tijd heel goed begreep, heeft Engeland altijd meer verwantschap gevoeld met de Verenigde Staten (” de roep van de open zee”) dan met Europa, waar het nooit ophield de rol van Atlanticistisch paard van Troje te spelen en de regels nooit volledig accepteerde. In deze zin heeft de scheiding een einde gemaakt aan een huwelijk dat nooit echt geconsummeerd is.

De belangrijkste motieven voor deze keuze zijn, zoals al vaak gezegd is, de immigratiekwestie en bovenal het gevoel van sociale, politieke en culturele verlatenheid dat voeding geeft aan een grote weerstand tegen de traditionele politieke klasse en de geglobaliseerde elites. Daarbij stelde het referendum niet de leden van de Conservatieve en de Labour-partij tegenover elkaar, maar de voor en tegenstanders van een Brexit in beide kampen, wat betekent dat het de links-rechts-scheiding oversteeg.

Ten slotte merken we op dat de liberale en bedrijfsmilieus zelf ook verdeeld waren. Ook als de meerderheid naar het blijven van Groot-Brittannië in de Europese Unie neigde, waren er niettemin sommigen onder hen die zich hard maakten voor een Brexit om de eenvoudige reden dat de Europese Unie nog niet genoeg tegemoet was gekomen aan het ideaal van een algemene deregulering (vergeet niet dat Nigel Farage in economische zaken ultra-liberaal is). Het is een groot verschil tussen Frankrijk en Engeland. Terwijl te onzent de meerderheid van de liberalen overtuigd blijft dat het essentiële doel van de Europese verdragen is om liberale beginselen op te leggen, te beginnen met vrij verkeer van goederen en diensten, mensen en kapitaal, geloven velen in Engeland dat de markt verdragen noch instituties nodig heeft. Vandaar een soevereinisme dat niet zozeer aangedreven wordt door nationale identiteit, culturele onzekerheid of volkssoevereiniteit, als wel door eiland-mentaliteit, verbonden met het idee dat de commerciële waarden van de Zee moeten prevaleren over de continentale, tellurische en politiek waarden van de Aarde – dezelfde mensen die dromen van een vruchtbare alliantie met het Gemenebest en de Verenigde Staten.

Maar we kunnen de betekenis van deze stembusgang alleen begrijpen door het in een groter perspectief te plaatsen, namelijk de wereldwijde revolte tegen de zelfbenoemde elites, waarvan de opkomst van het populisme slechts de meest zichtbare politieke vertaling vormt en het ‘nee’ in het referendum van 2005 tegen het project van de Europese Grondwet is het symbolische vertrekpunt daarvoor. De Brexit is onlosmakelijk verbonden met de opkomst van het Front National in Frankrijk evenals die van de FPÖ in Oostenrijk, Syriza in Griekenland of Podemos in Spanje, de verkiezing van een vertegenwoordiger van de Vijfsterrenbeweging tot burgemeester van Rome, de verschijnsels Trump en Sanders in de Verenigde Staten, etc. Overal komen de mensen in opstand tegen de transnationale oligarchie die ze niet langer steunen. Het is daarin dat de Brexit essentieel is: Het bevestigt een fundamentele beweging. Na decennia van expansie, komen we nu in een tijdperk van afscheidingen.

Wat gaat er nu gebeuren?

Anders dan vaak gezegd wordt, zullen de belangrijkste gevolgen niet economisch of financieel zijn, maar politiek. In Groot-Brittannië, waar het referendum al tot een politieke crisis geleid heeft, zal de Brexit de Schotse onafhankelijkheidsbeweging doen opleven en leiden tot een herleving van het debat over de status van Ulster en zelfs die van Gibraltar. De City van Londen zal zich nog sterker dan voorheen concentreren op haar rol van belastingparadijs. In Europa, waar de Europese Unie voorheen rustte op het evenwicht van drie grote machten (Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk), zal Duitsland nu de enige dominante grote macht worden – het is nu verantwoordelijk voor bijna een derde van het BBP en 40% van de nieuwe industrie van de nieuwe Europese Unie als geheel – maar het verliest de voordelen die het ontleende aan zijn de facto alliantie met Engeland, dikwijls in het nadeel van Franse belangen.

Maar bovenal is er het domino-effect, dat wil zeggen het besmettingsgevaar dat men zal voelen. De keuze van de Engelsen laat zien dat er leven is na de Europese Unie – en dat er een ander Europa voorstelbaar is. De Slowaken die dezer dagen het voorzitterschap van de Europese Unie overnemen, zijn zelf eurosceptici. Ongunstige taxaties van de Europese Unie overheersen al de gunstige in Frankrijk, Spanje en Griekenland. In andere landen, zoals Nederland, Denemarken, Finland, Portugal, Hongarije, zelfs Polen, vallen andere referenda niet uit te sluiten.

Is het het begin van de Europese afbraak of de aanvang van een nieuwe start?

In theorie zou het vertrek van de Engelsen een reveil van de Europese constructie op een gezonder basis kunnen toelaten. Maar in de praktijk zal dat niet gebeuren. Om ‘Europa opnieuw op te richten’, zoals sommigen niet aarzelen te zeggen, zouden de eurocraten ten volle moeten erkennen wat er gebeurd is, dat wil zeggen, begrijpen wat de burgers niet meer willen. Maar het tegenovergestelde is gebeurd, omdat ze dag aan dag volhouden dat zij die klagen onwetend zijn en smakeloos, xenofoob, bejaard etc. En dat om hen het medicijn te doen slikken, het volstaat om de dosis te verdubbelen. Verstijfd van schrik als konijntjes in het licht van de koplampen, likken de leiders van de Europese Unie hun wonden. Maar ze weigeren zichzelf te bevragen: De enige les die ze uit dit referendum zullen trekken is dat ze alles moeten doen om te voorkomen dat de mensen hun stem kunnen laten horen. Wie zei ook alweer dat waanzin erin bestaat steeds hetzelfde te doen in de hoop op een ander resultaat? Dezelfde oorzaken geven dezelfde resultaten, ze zullen doorgaan olie op het vuur te gooien en uiteindelijk zal het alles verzwelgen.