Asielcompromis brengt bestaanscrisis Beierse CSU dichterbij

De CSU, de Beierse zusterpartij van de CDU, heeft in 2015 de laatste historische kans aan zich voorbij laten gaan om een partij te worden die in heel Duitsland aan de verkiezingen deelneemt. Dat zou zich al snel kunnen wreken. Horst Seehofer zal het zwaar hebben om het compromis met de CDU aan zijn partijbasis als succes te verkopen.

CDU en CSU zijn het in de asiel- en immigratiekwestie eens geworden, maar het is een compromis dat gemakkelijk zal bezwijken onder de druk van de werkelijkheid. De opname van asielzoekers van allerlei soort mag jaarlijks niet het getal van 200.000 overschrijden, zo spraken de partijen af. Tenzij “internationale en nationale ontwikkelingen” tot een aanpassing nopen. Het kunnen er kortom altijd meer worden.

Beslissend daarbij: Ook in de toekomst wordt er niemand aan de grens afgewezen. Iedereen mag eerst binnenkomen, hoewel ze via veilige landen als Oostenrijk Duitsland binnen komen. Eenmaal binnen krijgt een ieder die dat wenst de gebruikelijke asielprocedure. De praktijk heeft laten zien dat deze procedure zich dikwijls dermate laat rekken, dat uiteindelijk alleen al om die reden een verblijfsvergunning afgegeven wordt.

De asielvloed van 2015 mag zich nooit meer herhalen, hadden Merkel en Seehofer tijdens de verkiezingscampagne al afgesproken. Maar als de asielvloed zich toch herhaalt, dan biedt dit boterzachte compromis daaraan geen enkele weerstand.

Maar zelfs deze zwakke afspraken zijn geen zaken die CDU en CSU willen afdwingen, maar alleen doelen die ze willen bereiken in de onderhandelingen met FDP en Groenen. Van breekpunten is geen sprake. Wie weet hoe de Groenen er in staan, voelt aan zijn water dat de uitkomst van de coalitieonderhandelingen hoogstwaarschijnlijk nog slechter zal zijn dan het compromis van Merkel en Seehofer.

Angela Merkel zal de Groenen in ieder geval niet over de tafel trekken op dit punt. Na de verkiezingen deed ze immers al de veelzeggende uitspraak dat ze niet weet wat ze anders had moeten doen. Nee, alles moest volgens haar zo verder gaan.

De CSU strompelt daarmee naar een bestaanscrisis. In de herfst van 2015 liet de Beierse Union de historisch laatste gelegenheid aan zich voorbij gaan om een partij te worden die in heel Duitsland aan de verkiezingen mee doet. In 2016 brak de AfD door naar de dubbele cijfers in de peilingen. In 2015 gaven veel mensen die later voor de AfD zouden kiezen nog de voorkeur aan een federale CSU boven een experiment met de nieuwe partij. Maar afgezien van dreigementen, lege ultimatums en gedachte-experimenten bracht men in München niets teweeg en stelde men zich uiteindelijk toch steeds weer achter Merkel.

Nu heeft de CSU zich overgeleverd aan de Merkel-CDU. Ook het laatste dreigement, dat de CSU uit de gezamenlijke fractie met de CDU zou kunnen stappen, maakte Seehofer niet waar. Nu kunnen de Beierse christelijk-socialen alleen nog maar met hun eigen ondergang dreigen: Als men ons in de coalitie niets gunt, dan gaan we bij de verkiezingen voor de Beierse Landdag in het najaar van 2018 ten onder.

De aard van de CDU-leidster is genoegzaam bekend om te weten hoe ze daarop zal reageren – met schouderophalen: Het zij zo. De Jamaica-coalitie betekent weinig goeds voor de CSU. Voor de AfD is het daarentegen een uitgelezen kans om in Beieren door te breken en daarmee uiteindelijk ook haar federale positie te verstevigen.