0
Items
€0,00
Jan B. Hommel: Vraag het Marion (3)
If want to raise every voice, at least I’ve got to try
Every time I think about it water rises to my eyes
Situation desperate, echoes of the victims cry
If I had a rocket launcher, if I had a rocket launcher
If I had a rocket launcher, some son of a bitch would die
Bruce Cockburn
Dit is deel 3 van het drieluik “Vraag het Marion”. Ik zal in dit deel uit de doeken doen hoe de hoofdrolspelers in dit drama geprobeerd hebben de hypothese, dat het SARS-CoV-2 virus uit het Wuhan Institute of Virology (WIV) ontsnapt zou kunnen zijn, te ontkrachten. Wellicht is ontkrachten niet het juiste woord. Zij hebben werkelijk alles geprobeerd om deze hypothese in diskrediet te brengen en tot complottheorie te verklaren.
In deel 2 van “Vraag het Marion”, beschreef ik al hoe Alina Chan Peter Daszak zodanig van repliek diende dat Daszak er verder het zwijgen toe deed, aangezien hij door zijn argumenten heen was geraakt. Het was de discussie over het artikel van Chan, met als conclusie dat het SARS-CoV-2 virus al aan het begin van de pandemie opmerkelijk goed aangepast is aan zijn nieuwe gastheer, de mens. Het was de eerste barst in de zoönose-theorie als hypothese voor het ontstaan van de pandemie. Ook heb ik in deel 2 besproken dat Daszak de financiering van zijn onderzoek, gedaan in samenwerking met onderzoekers van het WIV, kwijtraakte. Dit nadat bekend werd dat hij via Eco-Alliance geld, afkomstig van het National Health Institute (NIH), doorsluisde naar het WIV.
In de complexe politieke en wetenschappelijke discussie die volgde over de origine van het SARS-CoV-2 virus, is het steeds opnieuw deze Peter Daszak die als centrale figuur opduikt bij de pogingen om de lab-leak theorie naar het rijk der fabelen te verwijzen. Overigens zou het niet de eerste keer zijn dat een SARS-virus uit het laboratorium is ontsnapt. Na de epidemie van SARS in 2002/2003 zijn er diverse, steeds door ongelukken en veronachtzaming veroorzaakte, ontsnappingen van het SARS geweest, als ook van andere gevaarlijke ziekteverwekkers, ook uit laboratoria met het hoogste veiligheidsniveau.
In deel drie begin ik bij een ingezonden brief in The Lancet van 7 maart 2020, onder andere ondertekend door deze Daszak. De veelzeggende titel van deze brief luidt als volgt: “Statement in support of the scientists, public health professionals, and medical professionals of China combatting COVID-19”.
In deze ingezonden brief spreken de verschillende auteurs hun sympathie (voor) en steun uit voor hun Chinese collega’s (1). Zo vermeldt de brief de volgende passage: “We have watched as the scientists, public health professionals and medical professionals of China in particular, have worked diligently and effectively to rapidly identify the pathogen behind this outbreak, put in place significant measures to reduce its impact, and share their results transparently with the global health community. This effort has been remarkable.”
Deze loftuiting was echter nog niet genoeg: behalve het uitspreken van de steun voor de Chinese collega’s en het uitbundig loven van China voor de snelle en effectieve aanpak van de uitbraak van de corona-pandemie, was er nog een tweede doel. Dat doel was om een ieder – onafhankelijk van positie, wetenschappelijk aanzien of verdiensten voor de wetenschap – die zelfs maar de mogelijkheid zou overwegen dat het SARS-CoV-2 virus uit het laboratorium van Wuhan ontsnapt zou kunnen zijn, voor eens en altijd duidelijk te maken dat dit een absurde complottheorie was, en dat hen de mond gesnoerd moest worden: “The rapid, open, and transparent sharing of data on this outbreak is now being threatened by rumours and misinformation around its origins. We stand together to strongly condemn conspiracy theories suggesting that COVID-19 does not have a natural origin. Scientists from multiple countries have published and analysed genomes of the causative agent, severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2), and they overwhelmingly conclude that this coronavirus originated in wildlife as have so many other emerging pathogens…”
“…Conspiracy theories do nothing but create fear, rumours, and prejudice that jeopardise our global collaboration in the fight against this virus. We support the call from the Director-General of WHO to promote scientific evidence and unity over misinformation and conjecture. We want you, the science and health professionals of China, to know that we stand with you in your fight against this virus. We invite others to join us in supporting the scientists, public health professionals, and medical professionals of Wuhan and across China. Stand with our colleagues on the frontline.”
Naar later bleek was deze ingezonden brief in The Lancet het initiatief van Peter Daszak, die enkele van zijn collega wetenschappers van Eco-Alliance en andere belanghebbenden wist te mobiliseren om deze brief mede te ondertekenen. De auteurs van de ingezonden brief lieten verder weten dat zij geen ‘conflicts of interest’ hadden. Dat bleek een aperte leugen. Rita Colwell, die later nog een keer ter sprake zal komen, en James Hughes zijn lid van de Raad van Bestuur van EcoHealth Alliance (11,12). William Karess is Executive Vice President for Health and Policy van de EcoHealth Alliance en Hume Field is Science and Policy Advisor van deze stichting. (10,13,14).
Dat is nog niet alles: The Lancet riep op 22 juni 2020 een speciale COVID-19 commissie in het leven. Deze commissie werd weer onderverdeeld in verschillende Taskforces, waaronder één met de naam Origins, Early Spread of the Pandemic, and One Health Solutions to Future Pandemic Threats (43). Niet alleen Peter Daszak nam plaats in deze Taskforce, maar daarnaast nog vijf anderen die de ingezonden brief in The Lancet ondertekenden, te weten Hume Field, Gerald T. Keutsch, Sait Ki Lam, Stanly Perlman en Linda Saif. Men mag aannemen dat dit de publicatie in The Lancetenkele maanden ervoor bepaald niet bemoeilijkt heeft, en ook dat de objectiviteit van deze Taskforce wat betreft de origine van het SARS-CoV-2 virus in een bedenkelijk perspectief zet.
Een en ander leidde alsnog tot een addendum bij de ingezonden brief, waarin Daszak alleen zijn eigen conflicterende belangen opsomt, maar niet die van de andere auteurs die de brief ondertekenden (2). Overigens heeft hij zich naar aanleiding van de commotie, die rondom zijn persoon ontstond na het bekend worden van zijn initiërende rol bij de ingezonden brief, teruggetrokken uit deze COVID-19 commissie van The Lancet (16). Dat China zich allesbehalve coöperatief, open en transparant heeft opgesteld, zoals in deze verklaring wordt gesteld, behoeft eigenlijk geen verder toelichting (41,42)
Peter Daszak
Door middel van een beroep op de Freedom of Information Act (FOIA), vergelijkbaar met een beroep op de Wet Openbaar Bestuur in Nederland, werd de e-mailcorrespondentie van Peter Daszak opgevraagd en openbaar gemaakt. Uit deze correspondentie blijkt dat het de intentie van Daszak was om de verklaring, die uiteindelijk als ingezonden brief in The Lancet werd gepubliceerd, zo op te stellen dat hiermee de indruk gewekt zou worden dat het ging om een statement van ‘s werelds meest toonaangevende wetenschappers uit het vakgebied. Dit met als doel hun steun uit te spreken voor de andere in het veld werkzame (Chinese) wetenschappers, omdat zij ernstig onder druk zouden staan. Bovendien schrijft Daszak dat de indruk van een politiek statement vermeden moest worden.
Aan Rita Colwell, microbioloog en hoogleraar aan de Universiteit van Maryland (3), schrijft hij in een e-mail van 8 februari 2020 dat haar stem grote invloed zal hebben bij het open houden van de ‘noodzakelijke bruggen tussen de Verenigde Staten en China (3)’. Ook is er de sterke suggestie in deze e-mail dat de Chinese wetenschappers zelf om die steun vroegen, onder andere op basis van ‘bijzonder vervelende Chinese websites’ en doodsbedreigingen aan het adres van deze wetenschappers. Wie deze mensen zijn wordt niet specifiek genoemd, al ligt het voor de hand dat een van hen de in de vorige blog al genoemde Shi Zhengli is – bijgenaamd de batwomen en directeur van het WIV – met wie Daszak warme banden onderhoudt en met wie hij samen meerdere wetenschappelijke artikelen schreef.
Verder schreef hij twee dagen eerder, op 6 februari 2020, een e-mail naar Ralph Baric waarin hij stelde dat het verstandig zou zijn als deze Baric, een zekere Linfa en hijzelf deze verklaring niet zouden ondertekenen, zodat er ‘enige afstand’ zou ontstaan tussen hen en de verklaring. Ook schrijft hij in deze e-mail dat hij de ingezonden brief zal sturen naar enkele ‘sleutelfiguren’, en daarna de verklaring zo naar buiten zal brengen dat deze niet naar hen herleid kon worden. Dit met als doel om de indruk te geven dat het ging om een onafhankelijke stem (van de 27 wetenschappers die de brief ondertekenden) ging.
De vraag is, waarom Daszek zelf er zoveel waarde aan hechtte om afstand te bewaren tot deze verklaring. Daar zijn meerdere redenen voor aan te voeren. Zo had hij als directeur van EcoHealth Alliance via deze stichting geld van de National Health Institute (NIH) en United States Agency for International Development USAID doorgesluisd naar het WIV, zoals hij uiteindelijk ook benoemde in de Addendum bij de ingezonden brief van 21 juni. In dit addendum vermeldt hij terloops dat het werk van Eco-Health Alliance in China op dit moment niet meer gefinancierd wordt, zonder erbij te vertellen wat hiertoe de aanleiding was. Die financiering werd namelijk via een directe order uit het Witte Huis stopgezet, nadat president Trump hier vragen over kreeg tijdens een persconferentie.
Verder benoemt hij dat EcoHealth Alliance en hijzelf nooit gefinancierd werden door de Republiek China, maar hij vermeldt er niet bij dat het onderzoek aan het WIV, waar hij zelf direct bij betrokken was, door zowel EcoHealth Alliance als ook door de Chinese overheid werd gefinancierd. Dit spreekt hij ook letterlijk uit in een uitzending uit 2018 op CGTN, de officiële website van China Global Television Network (7,8). Verder schrijft hij in dit addendum dat hij lid was van de missie van experts, die door de WHO werd uitgezonden naar Wuhan, om daar de origine van het SARS-CoV-2 virus te onderzoeken. Dit is hetzelfde team waarvan ook Marion Koopmans deel uitmaakte. In het addendum staat echter dat hij dit op persoonlijke titel deed, als ter zake kundige expert, en niet in zijn hoedanigheid als staflid van EcoHealth Alliance. Daarmee suggereert hij dat hij zijn zakelijke en wetenschappelijke belangen in deze volledig kon scheiden van zijn expertise, en dat hij neutraal stond ten opzichte van de hypothese dat het virus daadwerkelijk op de markt van Wuhan naar de mens was overgesprongen. Dat was dan ook de impliciete boodschap in de ingezonden brief aan The Lancet, waarin alle auteurs, ook Daszak zelf, aangaven geen conflicterende belangen te hebben. Al met al moet Daszak gerealiseerd hebben dat bovengenoemde feiten de geloofwaardigheid van de ingezonden brief ernstig zou kunnen schaden. Waarom hij de brief uiteindelijk toch ondertekende is dan ook onduidelijk.
Linfa Wang
Dan noemt Daszak in zijn email een zekere Linfa. Het gaat hier om Linfa Wang (4). Niet alleen is hij als bijzonder hoogleraar verbonden aan de Chinese Academy of Science, een oriënterende search op PubMed leert ons ook dat hij als auteur betrokken is bij vijftig wetenschappelijke publicaties, waarbij ook Shi Zhengli als auteur vermeld wordt (5). De eerste daarvan is uit 2005, en alleen de laatste vijf jaren al zijn er een twintigtal studies waarbij beiden genoemd worden als auteurs. Nu is het zeker niet ongebruikelijk dat steeds dezelfde namen genoemd worden bij verschillende studies met hetzelfde onderwerp. Dit omdat wetenschappers vaak met elkaar samenwerken, ook zeker gezien de gespecialiseerde aard van het onderzoek. Maar dat Daszak en Linfa Wang het beiden verstandig vonden om Wang de ingezonden brief niet te laten ondertekenen, volgt met grote mate van zekerheid uit de belangenverstrengeling van Wang. Dat zou de indruk kunnen wekken dat er wel degelijk een politiek doel werd nagestreefd en dat het niet ging om een wetenschappelijk breed gedragen standpunt van vele toonaangevende wetenschappers uit vele verschillende instituten, die unaniem van mening zijn dat het SARS-CoV-2 virus een zoönose is en niet uit het laboratorium ontsnapt kan zijn.
Ralph Baric
Dan Ralph Baric: een search met als combinatie van zijn naam en die van Shi Zhengli geeft vijf treffers waarbij beide auteurs genoemd worden. Wederom hoeft dat niet direct verdacht te zijn. Wat zou dan de reden kunnen zijn dat Daszak en zijn kompanen het verstandig vonden dat ook hij de verklaring niet zou ondertekenen?
Dat is het punt waar het gain-of-function onderzoek van (virale) ziekteverwekkers in beeld komt, zoals dat ook door Ron Fouchier van het Erasmus werd verricht. Gain of-function onderzoek wordt op de website van het US Department of Health and Human Services als volgt omschreven: Gain-of-function (GOF) studies, or research that improves the ability of a pathogen to cause disease, help define the fundamental nature of human-pathogen interactions, thereby enabling assessment of the pandemic potential of emerging infectious agents, informing public health and preparedness efforts, and furthering medical countermeasure development. (9).
Ralph Baric was als senior author betrokken bij een belangrijk gain-of-gunction onderzoek in 2015 waarbij een volledig synthetisch geproduceerd recombinant virus gemaakt werd, waartegen monoclonale antilichamen en vaccins niet werkzaam bleken te zijn (17). De voorlaatste auteur van dit artikel was Shi-Zhengli. Het is dit artikel dat de rechtstreekse link tussen Baric, Shi-Zhengli en haar WIV bloot legt. Verder was dit het onderzoek dat de aanleiding was voor Anthony Fauci om een e-mail aan Hugh Auchincloss te sturen met de boodschap dat er ‘taken waren die vandaag nog uitgevoerd moesten worden’ (21). Hugh Auchincloss is de Adjunct Directeur-Generaal van de National Institute for Allergic and Infectious Disease (NIAID), waarvan Anthony Fauci de Directeur Generaal is (22) Wat die taken precies inhielden is niet bekend.
Overigens werd naar aanleiding van het artikel uit 2015 van Baric en Zhengli ook toen al gewaarschuwd voor de gevaren die dergelijk onderzoek met zich meebrachten. Simon Wain-Hobson, viroloog aan het Pasteur Instituut Parijs, maakte duidelijk dat de onderzoekers een nieuw virus hadden gecreëerd dat zich opmerkelijk goed vermeerderde in menselijke cellen. Verder zei hij dat als een dergelijke virus uit het laboratorium zou ontsnappen, niemand zou kunnen voorspellen wat de gevolgen zijn (18). Het is wellicht een vooruitziende blik geweest.
Richard Ebright, moleculair bioloog en expert in bescherming tegen biologische oorlogsvoering – van de Rutgers Universiteit van Piscataway, New Jersey – stelde dat de enige impact die dit onderzoek had, de creatie was van een nieuw virus in het laboratorium, en naar zijn mening een nieuw niet-natuurlijk risico. Baric was het hier niet mee eens, en hij was van mening dat dergelijk onderzoek wel degelijk zinvol was. Zowel Ebright als ook Simon Wain-Hobson waren al langer kritisch over het gain-of-function onderzoek.
Maar zelfs de auteurs van de studie moesten toegeven dat geldschieters in de toekomst zich wellicht nog wel twee keer zouden bedenken om dergelijke experimenten opnieuw te financieren. Volgens hen zou het mogelijk zijn dat wetenschappelijke review-commissies in de toekomst zouden oordelen dat het doen van dergelijke onderzoek te risicovol is. De auteurs stelden dat verdere discussie noodzakelijk was om te bepalen of synthetisch gesynthetiseerde chimerische virussen verder onderzocht zouden moeten worden, met de impliciete grote risico’s die dit met zich mee zou brengen.
Dan is er ook nog een rechtstreekse link van Baric met EcoHealth Alliance. Ralph Baric ontving een honorarium van de stichting, waarvan niet bekend is hoe hoog dit was, en voor welke werkzaamheden hij dit ontving.
Het zijn hoogstwaarschijnlijk de redenen dat Peter Daszak meende dat het verstandig zou zijn dat Baric de ingezonden brief niet zou ondertekenen, gezien de publicatie hem rechtstreeks linkte aan Zhengli en het WIV, en hem bovendien direct in verband zou brengen met EcoHealth Alliance. Het zou de indruk kunnen wekken dat Baric de brief over de origine van het SARS-CoV-2 virus zou ondertekenen om zijn eigen onderzoek naar gain-of-function van virussen niet in gevaar te brengen. Want zoals Jamie Metzl, onder andere expert in geopolitiek, het verwoordde: “Als de pandemie ontstaan zou zijn als gevolg van een ontsnapping van een (genetisch gemanipuleerd) virus uit het laboratorium, zou het potentieel voor de virologie als vakgebied kunnen betekenen wat de nucleaire rampen in Harrisburg en Tsjernobyl betekenden voor kernenergie (20). Het zou zeer waarschijnlijk leiden tot het staken van de financiering, en het instellen van moratoriums op het doen van deze categorie van wetenschappelijk onderzoek, zoals dat al eerder was gebeurd in 2014. Het zou het einde beteken voor alle onderzoekslijnen met als onderwerp gain-of-function.
Marion Koopmans en Ron Fouchier
Toch zijn het niet de auteurs die de ingezonden brief in The Lancet ondertekenden die het meest opvallen, maar juist de namen die ontbreken onder deze brief, terwijl men die wel zou verwachten. Het zijn de namen van Marion Koopmans en Ron Fouchier, zeker als men in aanmerking neemt dat bijvoorbeeld Christian Drosten de brief wel ondertekende.
Zowel Koopmans als ook Fouchier zijn grote namen in deze tak van wetenschap, zoals bekend mag worden verondersteld. De ingezonden brief zou sterk aan zeggingskracht winnen als ook deze twee topvirologen de brief zouden ondertekenen. En toch ontbreken hun namen. Dat Peter Daszak het simpelweg niet overwogen heeft om hen te vragen lijkt op voorhand weinig geloofwaardig. Zo schreef hij in zijn e-mail aan Baric dat hij de verklaring nog door zou sturen naar ‘enkele sleutelfiguren’ en het is aannemelijk dat Fouchier en Koopmans ook tot die selecte groep sleutelfiguren behoort.
Zo werd er op 1 februari 2020 een teleconferentie belegd op uitnodiging van Jeremy Farrar, een telefoonconferentie waar ook Koopmans en Fouchier aan deelnamen (24). Farrar is de CEO van de Wellcome Trust, de rijkste en machtigste liefdadigheidsinstelling ter wereld. Ook hij ondertekende overigens de ingezonden brief in The Lancet. Maar dat is nog niet alles: ook de Chief Operating Officer van de Welcome Trust Paul Schreier, was eveneens bij de telefoonconferentie aanwezig. En dan is er nog een derde persoon van de Wellcome Trust die aan de telefoonconferentie deelnam, Mike Ferguson, lid van de Raad van Bestuur van de Wellcome Trust. Men kan zich afvragen waarom de hoogste baas, de een-na-hoogste baas en een lid van de Raad van Bestuur van ‘s werelds grootste liefdadigheidsinstelling aanwezig zijn bij een telefonische conferentie van topvirologen en de hoogste baas van de NIH, Anthony Fauci. Een conferentie die over COVID-19 en het SARS-CoV-2 virus gaat. Een bijeenkomst nota bene geïnitieerd door de CEO van deze liefdadigheidsinstelling.
Na de telefonische conferentie volgt een stroom van e-mails met als afzender Farrar, meerdere daarvan gericht aan Fauci. Daarnaast is er ook één e-mail afkomstig van Ron Fouchier, met hierin de notuelen van de telefonische conferentie. De inhoud van de notulen is weggelakt (FOIA) (26). Ook Marion Koopmans stuurde een e-mail naar aanleiding van de teleconferentie, maar ook wat zij schreef is weggelakt (40).
Men kan dus in ieder geval met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid aannemen dat Ron Fouchier en Marion Koopmans tot de door Daszak genoemde ‘sleutelfiguren’ behoren. Het zou echter nog altijd kunnen dat Daszak hen simpelweg niet heeft gevraagd om de ingezonden brief te ondertekenen. Maar ook dat is bijzonder onwaarschijnlijk, want hoewel Koopmans en Fouchier bij de lijst van ondertekenaars ontbreken, is er een andere viroloog van de afdeling virologie van het Erasmus die de brief wel ondertekende. Dat is Bart Haagmans, een relatief onbekende viroloog met coronavirussen als specialisatie. Het is bijzonder onwaarschijnlijk dat Koopmans en Fouchier als hoofd en plaatsvervangend hoofd van de afdeling virologie van het Erasmus niet op de hoogte zouden zijn van de ingezonden brief, terwijl een van hun eigen virologen die wèl ondertekende. Bovendien is deze Haagmans zeer waarschijnlijk niet de wetenschappelijke zwaargewicht die Daszak voor ogen had toen hij in zijn e-mail naar Baric schreef dat hij de brief het aanzien wilde geven van een algemene stem van ‘s werelds meest toonaangevende wetenschappers uit het vakgebied. Koopmans en Fouchier genieten, in tegenstelling tot Haagmans, wel het internationale aanzien, dat de ingezonden brief zeker meer cachet zou hebben gegeven.
Dat deze Haagmans de brief ondertekende en Foucher en Koopmans niet, is des te opvallender als men zich realiseert dat Haagmans in de vele media-optredens nooit de honneurs waarnam voor Fouchier of Koopmans. Hoewel Koopmans het bijzonder druk moet hebben gehad als veelgevraagd topviroloog en daarnaast met haar vele nevenfuncties, onder andere als adviseur van de World Health Organisation, vormde dat voor haar geen beperking om haast ontelbare malen acte de présence te geven bij Op1, Jinek of Nieuwsuur. Evenmin weerhield het haar om vele interviews te geven, waaronder meerdere door haar grote bewonderaar Maarten Keulemans van de Volkskrant. Ook gaf ze regelmatig haar commentaar en visie op het hele corona-gebeuren in diverse radioprogramma’s. Geen moeite was Marion Koopmans te veel om haar standpunten en expertise voor het voetlicht te brengen. Nooit verexcuseerde ze zich en nooit liet ze zich in haar plaats vertegenwoordigen door Bart Haagmans. Maar uitgerekend deze onbekende virololoog ondertekent een uitermate belangrijke ingezonden brief in The Lancet, een van de meest prestigieuze medische tijdschriften die er zijn, een brief die als doel had de mogelijkheid dat het SARS-CoV-2 virus uit het WIV ontsnapt zou kunnen zijn in diskrediet te brengen. Dat laat zich moeilijk rijmen.
Ik denk dat de verklaring hiervoor opnieuw in het gain-of-function onderzoek moet worden gezocht. Dergelijk onderzoek kwam voor het eerst in het nieuws in 2011, toen Ron Fouchier volgens Science Magazine de uitspraak deed dat hij waarschijnlijk het meest gevaarlijke virus ooit had gemaakt (27). Hij had door middel van genetische manipulatie van het H5N1 influenzavirus vijf mutaties veroorzaakt waardoor het virus via de lucht overdraagbaar werd. Deze vijf mutaties waren alle al bekend, maar nooit samen in één influenzavirus aangetroffen. Het onderzoek werd bij fretten uitgevoerd, met als reden dat als een influenzavirus van de ene fret op de andere overdraagbaar is, dat tot dan toe zonder uitzondering dit ook bij mensen het geval was. Overigens was in die tijd Ab Osterhaus het hoofd van de afdeling virologie van het Erasmus.
Ook in 2011 barstte naar aanleiding van deze studie van Fouchier een hevige discussie los of dit onderzoek überhaupt wel gedaan had mogen worden, en of er geen grenzen gesteld zouden moeten worden aan deze vorm van wetenschap (27). Ook toen waarschuwde de al eerder genoemde Richard Elbright al dat dergelijk onderzoek nooit uitgevoerd had mogen worden, en dat als een dergelijk virus uit het laboratorium zou ontsnappen de gevolgen niet te overzien zouden zijn. Ook wees hij op de mogelijkheid dat deze vorm van onderzoek gebruikt zou kunnen worden om een krachtig biologische wapen te ontwikkelen. Zo’n wapen zou dan ingezet kunnen worden door schurkenstaten of terroristen, met als mogelijk gevolg massale sterfte onder de bevolking. Hiermee was de term dual-use research geboren: onderzoek met potentieel nuttige kennis, maar anderzijds ook gebruikt kan worden voor bioterrorisme of biologische oorlogsvoering.
In de jaren erna bleef Ron Fouchier een groot pleitbezorger voor het gain-of-function onderzoek. Zo schreef hij als eerste auteur ingezonden brieven naar zowel Science (28) als Nature (29) waarin hij bepleitte dat dergelijk onderzoek essentieel was om de overdracht van influenza te begrijpen en soorgelijke studies bijdroegen aan het vergroten van deze kennis. Ook stelde hij dat er meer van dit gain-of-function onderzoek gedaan zou moeten worden om te bestuderen hoe sommige influenzavirussen tot een pandemie kunnen leiden. Verder verzekerde hij dat deze experimenten werden verricht onder streng toezicht en volgens strenge regelgeving. Bovendien werd volgens Fouchier deze vorm van onderzoek alleen verricht in speciale laboratoria met zeer strenge veiligheidsvoorschriften. In die laboratoria werkten volgens hem alleen goed getrainde medewerkers met een sterk verantwoordelijkheidsgevoel, om zo de kans op een ontsnapping van een potentieel gevaarlijk virus uit het laboratorium te minimaliseren.
Echter, na de epidemie van SARS in 2002/2003 zijn er diverse, door ongelukken en onachtzaamheid veroorzaakte ontsnappingen van SARS geweest, evenals van andere gevaarlijke ziekteverwekkers, ook uit laboratoria met het hoogste veiligheidsniveau. Het waren deze ongelukken die leidden tot het moratorium in 2014 op gain-of-function onderzoek in de Verenigde Staten (38, 39). Het is zeker dat Ron Fouchier hiervan op de hoogte was, en hij wist dus heel goed dat de werkelijkheid een andere was dan de werkelijkheid die hij schetste.
In 2015 pleitte Ron Fouchier opnieuw voor het gain-of-function onderzoek, dat volgens hem absoluut essentieel was voor het aantonen van causale relaties tussen genen en mutaties enerzijds en specifieke biologische eigenschappen van virussen anderzijds (30). Enkele uitspraken van Fouchier in dat artikel zijn de volgende: “We need GOF experiments to demonstrate causal relationships between genes or mutations and particular biological traits of pathogens. In most cases, there are no alternative approaches that would provide similarly strong evidence as GOF experiments.” En deze uitspraak van Fouchier komt nu toch enigszins in een ander daglicht te staan: “Invoking the apocalypse should not be used to drive debate, set agendas, decide policy or regulate experiments with dangerous pathogens out of existence.”
Ik heb het sterke vermoeden dat dit succesvolle gain-of-function onderzoek van Ron Fouchier de reden is dat Marion Koopmans en hij de ingezonden brief in The Lancet niet ondertekenden. Ook dat zou de brief de schijn van politieke belangen geven, in plaats van de algemene stem van toonaangevende wetenschappers zoals Daszak dat voor zich zag. Ook voor Koopmans en Fouchier zou, als daadwerkelijk zou blijken dat het SARS-CoV-2 virus uit het WIV is ontsnapt, dat voor hen tot rampzalige gevolgen leiden voor de financiering van gain-of-function experimenten met influenzavirussen, net zoals dit voor Ralph Baric het geval zou zijn.
De ingezonden brief in The Lancet was echter niet de enige poging om de lab-leak hypothese te ontkrachten. Op 17 maart 2020 verscheen een ingezonden brief in Nature Medicine met als eerste auteur Kristian G. Andersen, hoogleraar van het Scripps Research Institute (31) en directeur van het Andersen Laboratorium (32). In deze brief beargumenteerde hij waarom het zeer onwaarschijnlijk was dat het SARS-CoV-20-virus uit het laboratorium ontsnapt zou zijn (33). Zijn argumentatie was in essentie gebaseerd op een tweetal stellingen, die echter gemakkelijk weerlegd konden worden (34,35).
Deze Kristian Andersen was eveneens aanwezig bij de teleconferentie van 1 februari, maar het opvallende is dat hij op de ochtend vóór deze conferentie een e-mail stuurde naar Anthony Fauci waarin hij stelde dat hoewel er slechts 0,1% van het genetisch materiaal van het SARS-CoV-2 virus ’ongewoon’ was, dat dat men deze afwijkende genetische sequenties wel goed zou moeten bekijken om te bezien of deze wellicht genetisch gemanipuleerd zouden kunnen zijn. Verder schrijft hij dat na overleg met enkele collega’s dat zij gezamenlijk vonden dat het genoom van het SARS-CoV-2 virus niet overeen komt met een natuurlijke evolutie. Fauci antwoordde met een kort ”Ok Kristian, dank je”.
Maar dat is niet het enige dat bijzonder is aan het artikel van Kristian Andersen: de teleconferentie vond plaats op 1 februari 2020. Het artikel zelf werd al geplaatst op een preprint server op 9 februari 2020. Op 18 februari 2020 vraagt Jeremy Farrar in een tweet aandacht voor het artikel, waarin hij het benoemd als een ”critical thread, please read pre-print prior to publication”. Maar dat niet alleen: hij schrijft in dezelfde tweet: ”…clear evidence of natural evolution of this virus prior to human-2-human transmission – clearly refuting other theories”. Het artikel waar hij zelf als editor had meegewerkt getuige de e-mail van Andersen waarin hij onder andere Farrar bedankte voor zijn hulp.
En dat is nog steeds niet alles dat opmerkelijk is aan dit artikel. Bij het vergelijken van de auteurs van het artikel met de deelnemers aan de conferentie, blijkt dat vier van de vijf auteurs deelnamen aan de telefoonconferentie, te weten Andersen zelf, Andrew Rambaut, Edward C. Holmes en Robert F. Garry. Het is opvallend dat Andersen een dergelijk artikel kan schrijven en publiceren binnen negen dagen, en bovendien binnen die periode tot een diametraal andere conclusie komt dan in zijn e-mail de avond voor de telefoonconferentie.
Dat ook Fauci en Farrar direct betrokken waren bij de publicatie van Andersen wordt nog duidelijker in een e-mail van Andersen aan Fauci en Farrar van 6 maart 2020, waarin hij hen bedankt voor hun advies en leiderschap bij het werken aan de ‘SARS-CoV-2-virus origins’ Hij stuurt beiden een voorlopige versie van het artikel dat inmiddels was geaccepteerd voor publicatie in Nature Medicine, en hij schrijft dat hij zich aanbevolen houdt voor commentaar, suggesties en vragen over de publicatie. Deze e-mail toont aan dat zowel Fauci als ook Farrar rechtstreeks betrokken waren bij een artikel waarin gepoogd werd de lableak theorie naar het rijk der fabelen te verwijzen, en de zoönose theorie als enig juiste werd beleden. Inmiddels heeft Andersen zijn voorheen intensief gebruikte twitteraccount, waarop hij vele malen krachtig de zoönose theorie verdedigde, verwijderd. Een van zijn mede-auteurs, Ian Lipkin, is inmiddels van standpunt veranderd en neemt de lab-leak theorie nu wel serieus (44). Het is de enige auteur die niet bij de teleconferentie aanwezig was.
Zelfs als de uitspraak van Andersen juist is, zou het bij een virus als SARS-Cov-2, met ongeveer 30.000 baseparen, ook dan nog om 30 baseparen gaan, ruim voldoende om bijvoorbeeld een furin-cleavage site in het virus in te bouwen, een eigenschap dat bij geen enkel ander beta-coronavirus wordt aangetroffen en de virulentie van het virus sterk doet toenemen. Het is onder andere deze furin-cleavage site die tot een hevige discussie leidde of dit sterk suggestief is, dan wel bewijzend voor genetische manipulatie van het SARS-CoV-2 virus (37).
De twee ingezonden brieven, van Peter Daszak in The Lancet van 19 februari 2020 en die van Kristian G. Andersen in Nature Medicine van 17 maart 2020 zijn dan ook niet anders op te vatten als sterk politiek gemotiveerde statements, waarbij de ingezonden brief van Andersen vermomd is als een wetenschappelijk artikel. Toch bleken deze twee brieven uitermate effectief om elke suggestie van een eventuele ontsnapping van het SARS-CoV-2-virus uit het WIV volledig de kop in te drukken. De theorie dat het SARS-CoV-2 virus een zoönose was bleef als enige dominantie theorie over. In de wetenschappelijke wereld werd deze theorie als enig juiste aanvaard, en blijkbaar konden of durfden vele andere wetenschappers hun twijfels niet te uiten.
Ook de mainstream media, en met hen ook vele ‘wetenschapsjournalisten’, bleken niet in staat om deze twee ingezonden brieven kritisch te beschouwen en op hun wetenschappelijke waarde te beoordelen. Ze namen klakkeloos de inhoud van beide statements over, als zijnde de wetenschappelijke consensus dat ontsnapping van het SARS-CoV-2 uit het WIV hoogst onwaarschijnlijk was, zo niet onmogelij. De hypothese was niet meer dan een complottheorie, bedacht door mensen die de virologische wetenschap in een kwaad daglicht wilden stellen. Pas nadat iemand als Alina Chan haar nek uitstak en de hele wetenschappelijke wereld over haar heen viel, ontstonden de eerste barstjes in de zoönose-theorie. Deze barstjes zijn inmiddels uitgegroeid tot diepe en brede kloven. Een aantal mensen die de ingezonden brief in The Lancetondertekenden hebben zich inmiddels gedistantieerd van de uitspraken in deze brief en de stelling dat de hypothese van een lab-leak niets anders is dan een complottheorie (44).
Men kan zich afvragen of dit de ‘gewenste uitkomst” was, zoals in de voorbereidende e-mail van Farrar op de teleconferentie van 1 februari 2020 te lezen valt, en of de ingezonden brief in The Lancet en de ingezonden brief in Nature Medicine de ‘verdere stappen’ waren op weg naar dit doel. Beide publicaties wekken deze suggestie gezien de diverse verbanden tussen deze twee artikelen en de deelnemers aan de teleconferentie.
Wat volgde was een onderzoeksmissie naar Wuhan, met als deelnemers onder andere Peter Daszak, Marion Koopmans, Ralph Baric en Linda Saif. De laatste ondertekende ook de ingezonden brief in The Lancet. Daarbij moesten deelnemers aan deze missie vooraf beoordeeld en goedgekeurd worden door de Chinese regering. Dat deze geen bezwaar had tegen mensen als Daszak, Koopmans en Baric laat zich raden.
Het uiteindelijke team dat in Wuhan arriveerde bestond uit dertien personen. Drie van hen hadden er geen enkel belang bij om te concluderen dat het SARS-CoV-2 virus uit het WIV ontsnapt was, en twee van hen hadden hun zeer uitgesproken mening hierover al in de brief in The Lancet geuit. Van de derde persoon, Ralph Baric, werd het door Daszak, Linfang en Baric zelf niet verstandig geacht deze brief te ondertekenen. De vierde persoon, Marion Koopmans, ondertekende de brief niet, maar liet dit over aan één van haar relatief onbekende medewerkers.
Marion Koopmans (en ook Ron Foucher) moet geweten hebben van het opzetje van Peter Daszak in The Lancet, waarschijnlijk geïnitieerd door Jeremy Farrar. Ze moet ook geweten hebben van het opzetje van artikel van Andersen, met medewerking aan het artikel van zowel Farrar en Fauci zelf. Ze moet ook geweten hebben van de conflicterende belangen van Daszak en Baric, om over haar eigen conflicterende belangen nog maar te zwijgen.
Ze wist ook van tevoren de uitermate bedenkelijke voorwaarden die door China werden gesteld aan het door de WHO samengestelde team van experts dat onderzoek zou gaan doen in Wuhan. Desondanks besloot ze toch deel te nemen, in plaats van de eer aan zichzelf te houden. Ze zweeg hierover in alle talen, ondanks de vele media-optredens die ze deed en de vele interviews die ze gaf. Geen enkele keer werd ze over deze feiten stevig aan de tand gevoeld door journalisten in de mainstream media, in tegendeel, ze werd benaderd alsof ze als viroloog de wijsheid in pacht had. En dat niet alleen waar het de virologische aspecten van de corona-pandemie betreft, maar ook over vele andere aan COVID-19 gerelateerde onderwerpen, waar ze niets meer van bleek te weten dan de gemiddelde geïnteresseerde leek.
Dit alles speelde nog voor de eerste besmetting in Nederland (17 februari 2020). De pandemie en de enorme impact die deze zou hebben op de sociale, economische, geneeskundige en maatschappelijke aspecten van de maatschappij waren nog niet zichtbaar. Het heeft er dan ook alle schijn van dat alle sleutelfiguren, inclusief Marion Koopmans en Ron Fouchier, het veilig stellen van hun eigen onderzoekslijnen en de financiering daarvan vele malen belangrijker vonden dan het achterhalen van de werkelijke origine van het SARS-CoV-2 virus. En zich niet realiseerden dat naderhand alles onder een sterk vergrootglas zou komen te liggen.
De ontwikkelingen in de laatste weken gaan snel, en vrijwel elke dag komen er nieuwe details naar buiten die een ontsnapping van het SARS-CoV-2-virus uit het WIV steeds aannemelijker maken. Daaronder ook het verwijderen van sterk aan het SARS-CoV-2-virus verwante genetische sequenties uit de database van de NIH door Chinese wetenschappers in oktober 2020. Het zijn sequenties die zouden kunnen leiden naar het definitieve antwoord op de vraag wat de origine van het SARS-CoV-2 virus echt is (15). Ik sluit dan ook geenszins uit dat deel twee en drie van deze seriein de nabije toekomst nog aangevuld worden met nieuwe informatie.
Hoewel deze ontwikkelingen in diverse hoog aangeschreven en veelgelezen Amerikaanse kranten en tijdschriften – waaronder Newsweek, The Wall Street Journal en de New York Times – breed wordt uitgemeten, blijft het in de Nederlandse mainstream media angstaanjagend stil. Het toont het failliet aan van de Nederlandse onderzoeks en wetenschapsjournalistiek dat hierover niets in de Nederlandse media is verschenen.
In de volgende blog, hopelijk het laatste, zal ik uit de doeken doen hoe de missie in Wuhan werd uitgevoerd, welke wetenschappers hier bij betrokken waren en hoe men tot de conclusie kwam dat een lab-escape uit het WIV uitermate onwaarschijnlijk is.
Hier eindigt deel drie van deze serie.
-
Statement in support of the scientists, public health professionals, and medical professionals combatting COVID-19. The Lancet; February 19, 2020. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30418-9
-
Addendum: competing interests and the origins of SARS-CoV-2. June 21. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)01377-5
-
https://twitter.com/nataliegwinters/status/1407174502501527554
-
https://usrtk.org/biohazards-blog/scientists-masked-involvement-in-lancet-letter-on-covid-origin/
-
https://www.ecohealthalliance.org/personnel/dr-william-karesh
-
https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.06.18.449051v1.full.pdf
-
A SARS-like cluster of circulating bat coronaviruses shows potential for human emergence. Nature Medicine 21, pages 1508–1513 (2015). https://www.nature.com/articles/nm.3985
-
Engineered bat virus stirs debate over risky research. Nature, 2015. https://www.nature.com/articles/nature.2015.18787
-
The Lab-Leak Theory: Inside the Fight to Uncover COVID-19’s Origins. Vanity Fair. June 3, 2021. https://www.vanityfair.com/news/2021/06/the-lab-leak-theory-inside-the-fight-to-uncover-covid-19s-origins
-
https://www.documentcloud.org/documents/20793561-leopold-nih-foia-anthony-fauci-emails pagina 3221
-
https://www.documentcloud.org/documents/20793561-leopold-nih-foia-anthony-fauci-emails Pagina 3133
-
https://www.documentcloud.org/documents/20793561-leopold-nih-foia-anthony-fauci-emails Pagina 3129
-
Pause on avian flu transmission research. Science 2012; Jan 27;335(6067):400-1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3812248/
-
Pause on avian flu transmission research. Nature 481, page 443 (2012) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3812248/
-
Gain-of-Function experiment: time for a real debate. Nature Reviews Microbiology, 13, pages 58–64 (2015). https://www.nature.com/articles/nrmicro3405
-
Nature Medicine Vol. 26, april 2020: (450-455). https://www.nature.com/articles/s41591-020-0820-9
-
Origin of COVID – Following the Clues: did people or nature open Pandora’s box at Wuhan. https://nicholaswade.medium.com/origin-of-covid-following-the-clues-6f03564c038
-
https://futurehuman.medium.com/how-do-we-know-if-a-virus-is-bioengineered-541ff6f8a48f
-
https://www.documentcloud.org/documents/20793561-leopold-nih-foia-anthony-fauci-emails Pagina 3187
-
Should we discount the laboratory origin of COVID-19? Environmental Chemistry Letters, March 25 2021 https://link.springer.com/article/10.1007/s10311-021-01211-0
-
https://nymag.com/intelligencer/article/coronavirus-lab-escape-theory.html
-
https://www.nytimes.com/2021/06/25/opinion/coronavirus-lab.html
-
https://www.documentcloud.org/documents/20793561-leopold-nih-foia-anthony-fauci-emails pagina 3172
-
https://www.nytimes.com/2021/01/13/world/asia/china-who-wuhan-covid.html
-
https://www.nytimes.com/2021/06/25/opinion/coronavirus-lab.html
