Coalitie op sterven na dood – Insiders geven Merkel tot herfst

De CDU kalft hard af, de SPD staat op de rand van het graf. Zo kan het niet verder met de ‘grote coalitie’ van bondskanselier Angela Merkel. Dit najaar is het afgelopen.

Zelfs vice-voorzitter van de CDU en deelstaatpremier van Noord-Rijnland-Westfalen, Armin Laschet ziet het einde voor de federale coalitie van christen- en sociaaldemocraten naderen. Tot de herfst zal ze nog wel houden, misschien tot de Kerst, vermoedt Laschet. Zo precies kun je het immers nooit voorspellen. Vervroegde verkiezingen hoeven er van Laschet dan echter niet te komen. Dat terwijl de reguliere verkiezingen pas voor eind 2021 op de rol staan.

Merkel kan Jamaica nog eens proberen

Laschets kijk op de zaak is alleen realistisch wanneer zich op basis van de huidige samenstelling van de Bondsdag een nieuwe meerderheid laat vormen. Dat kan maar één ding betekenen: opnieuw proberen een zogenaamde Jamaica-coalitie van CDU/CSU, Groenen en FDP te vormen. Waar in 2017 de liberalen de stekker uit de onderhandelingen trokken, zouden nu de Groenen dat wel eens kunnen doen. Bij hen zit de weerzin jegens de FDP nog diep. Bovendien kijken zij met een schuin oog naar de peilingen, waarin ze kans maken de grootste partij te worden, mochten vervroegde verkiezingen toch nodig blijken.

SPD vertwijfeld

Voor veel afgevaardigden van CDU en SPD ziet het er in het geval van nieuwe verkiezingen niet rooskleurig uit. De SPD verkeert echter in een staat van vertwijfeling. Het zegt genoeg dat er zelfs niemand was die het partijvoorzitterschap op zich wou nemen, zodat er uiteindelijk een trio de zaak waarneemt, waaronder een deelstaatpremier die verkiezing na verkiezing verloor. Het scenario voor de komende maanden tekent zich reeds duidelijk af: de sociaaldemocraten zullen sterk verliezen in de deelstaatverkiezingen in Brandenburg, Saksen en Thüringen in september en oktober. Daarna zullen ze alsnog een nieuwe partijleider kiezen, die de SPD uit de coalitie met Angela Merkel haalt en zo snel mogelijk op nieuwe verkiezingen aanstuurt. En dan maar hopen dat het resultaat onder de nieuwe leider en na de breuk met Merkel  nog wat meevalt.

Groenen nu belangrijkste concurrent CDU

Ook de unie van CDU en CSU moet intussen hopen dat de trend nog keert. Het overnemen van standpunten van de Groenen heeft een poos electoraal gewerkt, maar nu zijn de Groenen zelf de grote concurrent in de verkiezingen. In de afgelopen tijd hoefden de Groenen hun eisen alleen maar verder op te voeren, daarbij ondersteund door gewillige media. Zonder duidelijke koerswijziging hoeven de christendemocraten echter niet op een herleving te rekenen. Het lastige daarbij is dat de christendemocraten in het westen vooral met de Groenen en in het oosten vooral met de AfD moeten concurreren.

AKK niet in staat tot nieuwe koers

De weinige aarzelende aanzetten die de nieuwe CDU-partijleider Annegret Kramp-Karrenbauer deed om de CDU weer een wat conservatiever imago te geven, kwamen haar vooral op kritiek te staan. Het ontbreekt haar aan overtuiging en kracht, maar ook aan meer dan oppervlakkige steun in de partij om een nieuwe koers door te zetten. Als Merkel aftreedt als bondskanselier, ligt de vraag wie de CDU in nieuwe verkiezingen zal aanvoeren dan ook nog open.

AfD stagneert

Ondertussen slaagt de AfD er de laatste tijd nauwelijks in om te profiteren van de misère bij CDU/CSU en SPD. De afhakende kiezers van die partijen worden vooral niet-stemmers. De aanhoudende media-aanvallen op de nationaal-conservatieven dragen zeker bij aan deze stagnatie. Interne conflicten maken het tegenstanders daarbij gemakkelijk om de jonge partij als onserieus weg te zetten. Het gebrek aan ernst is echter ook een belangrijke reden waarom veel Duitsers zich van de clichématige en op sentimenten spelende politiek van de gevestigde partijen afkeren.