Waarom de ‘Noord-Syrische’ staat er niet zal komen

Op dinsdag 10 april jongstleden was er op het initiatief van ‘Sallux’, de denktank van de pan-Europese partij ECPM, een conferentie plaats onder de naam ‘A future for democracy in Syria’.

Meer specifiek ging het over de toekomst van DFNS, Democratic Federation of Northern Syria. Een bestuur dat zichzelf heeft gevormd in het Noord-Oosten van Syrië. In dit gebied leven Koerden, Assyriërs, Turkmenen, Syriërs, … en staat onder controle van de Syrian Democratic Forces. Zij vroegen aandacht voor de humanitaire crisis die dankzij de Turkse agressie (Afrin, Idlib,…) is ontstaan.

In het panel zaten onder ander Branislav Skripek (ECR-fractie Europees Parlement), Sanharib Barsom (Co-president van DFNS), Sanharib Barsom (Co-president van het kanton Jazira) en een aantal leden van de bestuursraad van DFNS. Het Geopolitiek Instituut Vlaanderen – Nederland was uitgenodigd op dit congres.

De vragen gingen om een halt toe te roepen aan de Turke militaire interventie in de regio, te helpen aan de heropbouw van de regio, een zetel bij de VN, hulp bij het onderwijs en hulp voor een veilige terugkeer van vluchtelingen. Buiten ogenschijnlijk nobele doelstelling rest de vraag wat de slaagkansen zijn van een zelfstandige regio in het Noordoosten van Syrië.

Turkse agressie

Het Turkse militaire offensief is nog volop bezig, en de vraag is of ze bij de Europese Unie gehoor krijgen op hun vraag om deze interventie te stoppen. De Europese Unie is natuurlijk al lang specialist in met een moreel vingertje te wijzen als het gaat om landen te veroordelen. Maar handelen is nog iets anders, laat staan dat ze militair iets gaan doen om het Turkse leger tegen te houden.

Bovendien heeft de EU Turkije momenteel nodig. De honderdduizenden vluchtelingen die zich momenteel in Turkije bevinden, zouden geen goed nieuws zijn voor de publieke opinie in Europa, als die plots richting het Europese continent zouden komen.

De grootmacht die wel een rol van betekenis zou kunnen spelen, of moeten spelen voor de Syrian Democratic Forces, zijn de Verenigde Staten. Echter heeft Afrin al wel bewezen dat wanneer NAVO-bondgenoot Turkije in het spel komt meespelen, de bescherming wegvalt voor de Koerdische milities. Als de Verenigde Staten moeten kiezen tussen Turkije en DFNS gaan de VS niet riskeren dat Turkije zich verder afkeert van de NAVO.

De Amerikanen hebben de Koerden met andere woorden gebruikt voor hun eigen geopolitieke doeleinden, terwijl de Koerden het tegenovergestelde dachten te kunnen doen. Eerst heette het immers dat de Amerikanen de SDF (die in feite vooral bestaan uit de aan de PKK gelieerde YPG)  slechts ondersteunden in de strijd tegen ISIS, maar nu lijkt het er op dat de Amerikanen zich ingegraven hebben met ettelijke militaire bases. De Koerden dachten van de strijd tegen ISIS gebruik te kunnen maken om een veel groter gebied dan het traditionele vestigingsgebied van de Koerden in Syrië te bezetten. So far so good, maar nu Turkije in het spel komt, kan men niet zonder meer op Amerikaanse ruggensteun rekenen.

Onzekere toekomst

Zolang de militaire veiligheid niet gegarandeerd is, kan er moeilijk sprake zijn van heropbouw. Op de lange termijn is een conflict tussen Syrië, dat zich vermoedelijk niet zal neerleggen bij een onafhankelijk DFNS, niet uit te sluiten.

De situatie is ook niet vergelijkbaar met Noord-Irak, waar er Irakese troepen mee de bescherming opnemen voor de Koerden. Een rechtstreekse bescherming van Syrië, en vooral van bondgenoten Rusland en Iran, zouden Turkije mogelijk wel een voorzichtigere houding doen aannemen.

Tegen welke prijs zouden de Verenigde Staten en de Europese Unie een onafhankelijk DFNS willen faciliteren is dus maar de vraag. Zeker gezien ze beide voorlopig geen openlijk militair conflict riskeren met zowel Turkije als Rusland. Turkije heeft de afgelopen jaren meer toenadering gezocht met  Rusland. Die Russen hebben al eerder laten zien, na het incident met een neergeschoten vliegtuig, dat ze de nodige druk kunnen opleggen aan Turkije. Turkije zal niet gratis uit Syrië vertrekken, maar de Russen maken zich op termijn minder druk om de Turken dan om een blijvende aanwezigheid van Amerikaanse troepen. Het is niet voor niets dat er voortdurend gesprekken plaatsvinden tussen Moskou, Teheran en Ankara.

Een nieuwe staat lijkt ondenkbaar

Bovendien is de erkenning van DFNS niet zomaar een gegeven. Er is geen enkel mandaat gegeven door een verkiezing en een referendum, laat staan sprake van een degelijk staatsapparaat, en de buurlanden staan er niet op te wachten.

Er lijkt ook geen legitieme basis te zijn voor het oprichten van een nieuwe staat. Hoewel in de naam Democratic vermeld staat, is er geen sprake van een democratische afscheiding die erkend kan worden. Er is enkel de militaire situatie dat een militie daar grotendeels de macht tijdelijk in handen heeft. Dit tijdelijke zal vluchtig weg zijn als de Verenigde Staten hun troepen terugtrekken uit Syrië.

Het Geopolitiek Instituut Vlaanderen Nederland (GIVN) houdt op zaterdag 5 mei aanstaande in Leuven een congres onder het thema ‘Wereld in conflict? Weg naar stabiliteit’, waar onder andere pater Daniël Maes zal spreken over de heropbouw van Syrië na 7 jaar oorlog.

Meer informatie is te vinden op facebook of op de website van het GIVN.

Lees ook onze interviews met respectievelijk pater Daniël Maes en Sacha Vliegen, voorzitter van het GIVN:

• “Zonder Poetin was Syrië er geweest”
• “Geopolitiek is bepalende factor in zowel binnenlandse als buitenlandse politiek”