Steunpunt ‘Islamitische Staat’ in kandidaat-EU-lidstaat Bosnië

Bosnië-Herzegovina heeft afgelopen maandag formeel het lidmaatschap van de Europese Unie aangevraagd, zo maakte het Nederlandse voorzitterschap bekend. Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders verwelkomde de Europese aspiraties van het Balkanland. Intussen is echter de terreurgroep ‘Islamitische Staat’ ook op de westelijke Balkan en in het bijzonder in Bosnië actief.

Terwijl diverse landen en groepen in Syrië en Irak strijd leveren met IS, heeft de islamistische terreurgroep stilletjes een steunpunt kunnen creëren in Bosnië van waaruit het zich eenvoudig toegang kan verschaffen tot de rest van Europa en met name de Schengenzone.

In juni van vorig jaar deed al een filmpje de ronde op internet waarin IS de bewoners van de Balkan bedreigde. In de video werden daarnaast Bosnische moslims opgeroepen terreuracties uit te voeren. Zo’n 45 procent van de Bosnische bevolking is islamitisch en vormt daarmee een ongeveer even grote bevolkingsgroep als katholieke en Servisch-Orthodoxe christenen bij elkaar.

De oproep van IS is niet vreemd, wanneer we bedenken dat Bosnië in 2014 al de op drie na grootste leverancier van IS-strijders was. De Bosnische politie neemt aan dat alleen in 2015 al 92 Bosniaken zich bij IS aangesloten hebben. Bij elkaar zouden zich momenteel 130 Bosnische staatsburgers in Syrië of Irak bevinden, 43 zouden er al hun leven gelaten hebben. Verontrustender zijn de 50 die zijn teruggekeerd uit de Levant, mogelijk om nieuwe strijders te rekruteren. Volgens de Bosnische minister van Veiligheid Dragan Metkic moeten deze terugkeerders rekening houden met gevangenisstraffen van vijf jaar. Onduidelijk is echter in hoeveel gevallen die ook opgelegd en daadwerkelijk uitgevoerd is.

In november vond er in de Bosnische hoofdstad Sarajevo daadwerkelijk een terroristische aanslag plaats. De 34-jarige dader schoot daarbij twee Bosnische soldaten dood en verwondde diverse anderen. Toen hij staande gehouden werd, blies hij zichzelf op. Volgens de plaatsvervangende minister van Defensie Emir Suljagic was de dader lid van een salafistische organisatie en was hij schijnbaar door terugkeerders uit Syrië geworven. Eveneens in november van vorig jaar werd een imam tot een gevangenisstraf van zeven jaar veroordeeld, omdat hij zijn positie als religieuze autoriteit gebruikte om strijders voor IS te werven en de drijvende kracht zou zijn geweest achter de opbouw van een terroristische organisatie in Bosnië.

Beide feiten lijken er op te duiden dat IS zijn activiteiten in Europa uitbreidt en dat Bosnië daarbij als springplank kan gaan fungeren. Bosnië-Herzegovina is officieel kandidaat NAVO-lidstaat en nu dus ook kandidaat voor EU-lidmaatschap. IS-militanten houden zich niet zozeer in grote steden als Sarajevo op, maar veeleer in het bergachtige en dichtbeboste noorden. Volgens het Italiaanse dagblad Corriere della Sera bevinden zich daar ook trainingskampen van IS en kan men vanuit Bosnische plattelandsdorpen moeiteloos over landweggetjes de grens met Kroatië, die ook buitengrens van de EU is, oversteken. De Bosnische overheid bestrijdt echter het bestaan van dergelijke kampen.

De aanwezigheid van een aanzienlijk islamitisch bevolkingsdeel en hoge werkloosheidscijfers bieden een goede voedingsbodem voor radicalisering van jongeren. Bovendien hebben reeds in de Joegoslavische oorlog in de jaren ’90 zo’n 2.000 islamisten uit de Arabische wereld in Bosnië gevochten. Enkele daarvan zijn na de oorlog gebleven en ondersteunen of rekruteren tegenwoordig jonge Bosnische moslims voor IS.

Na het uiteenvallen van Joegoslavië in diverse republieken en de daaropvolgende oorlog, is Bosnië per de akkoorden van Dayton verdeeld in twee entiteiten: de Federatie van Bosnië en Herzegovina, die overwegend door moslims en Kroaten bevolkt wordt en de Servische Republiek waar vooral Serviërs wonen. Daarnaast is er nog het gezamenlijk bestuurd Brcko-district.

Een uitgebreid artikel van de Corriere della Sera met foto’s en filmbeelden is hier te vinden: http://www.corriere.it/reportage/esteri/2015/bosnia-l-islam-radicale-alle-porte-d-italia-nel-cuore-dell-europa/