Een kijkje bij de Russische troepen in Transnistrië

Een recent gepubliceerde uitzending van Voyennaya Priyomka van Telekanal Zvezda geeft een zeldzame blik op de Russische troepenmacht in Transnistrië. In de reportage wordt een beeld geschetst van de dagelijkse bezigheden van soldaten. Daarnaast is er veel aandacht voor de moeilijkheden waar het troepencontingent mee te kampen heeft door haar ligging tussen de Republiek Moldavië en Oekraïne.

“We gaan u niet vertellen hoe ons programma terecht is gekomen in Transnistrië”, meldt Voyennaya Priyomka. De reden is de ligging van Transnistrië – een niet-erkend land dat zich van de Republiek Moldavië afgescheiden heeft. “In het oosten ligt Oekraïne en in het westen Moldavië. Dus je mag zeggen dat het door historische en politieke omstandigheden omsingeld is.” Het programma meldt dat het bezoeken van Transnistrië door Russische journalisten erg moeilijk is geworden door de politieke toestand in Moldavië en Oekraïne. “[Russische journalisten] worden niet doorgelaten naar Transnistrië door de Moldavische grenswacht.”

Het programma, dat normaal vooral aandacht besteed aan het nieuwste en meest bijzondere Russische militaire materieel, geeft in een tweeluik aandacht aan de omstandigheden waarin de Russische troepen (de OGRV – Operativnaya Groepa Rossijskich Voisk) zich bevinden en hoe zij zijn georganiseerd. Hierbij moet worden gedacht aan problemen met bevoorrading, de bewakingstaken van een grote munitieopslag op het territorium van Transnistrië en de vredesmissie die door Russische vredestroepen worden uitgevoerd.

Transnistrië

Tijdens het uiteenvallen van de Sovjet-Unie riep Transnistrië (Officieel: Pridnestrovische Moldavische Republiek – PMR) in 1990 haar onafhankelijkheid van de Moldavische Socialistische Sovjet-Republiek (MSSR) uit. Niet lang daarna, in 1991, splitste de MSSR zich af van de Sovjet-Unie en was het voornemens zich aan te sluiten bij Roemenië. Dit laatste leidde tot veel ongenoegen in de PMR met uiteindelijk een gewapend conflict tot gevolg waarbij zo’n duizend mensen zijn omgekomen. Het vechten werd gestopt door tussenkomst van het 14^de Sovjet-leger.

Russische troepen zijn sindsdien in de PMR gelegerd gebleven, zij het dat hun aantal over de jaren sterk is teruggebracht naar zo’n 1500 man. Hoewel de PMR haar eigen leger heeft, zijn er ook troepen gestationeerd die onder Russisch commando vallen. De troepen van het OGRV bevinden zich echter ver van huis. In het verleden werd de bevoorrading geregeld via Oekraïne, maar door een andere politieke toestand in het land is dat ook niet meer mogelijk. Daarnaast ligt de aanwezigheid van de OGRV gevoelig: een deel van de Moldavische regering wil dat de troepen vertrekken en de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft vorig jaar op haar instigatie een resolutie hierover aangenomen.

Geïsoleerde ligging

Transnistrië (gearceerd) is geheel omsloten door de Republiek Moldavië en Oekraïne.

Er is geen directe verbinding tussen Rusland en Transnistrië, over land noch of over zee. Dit betekent dat het Russische contigent moet worden bevoorraad via derde landen. In het verleden is het transport naar Transnistrië veelal verlopen via Oekraïne. Maar dat is geen optie meer door de regering die na de Maidan aan de macht is gekomen.

Hoewel er in Tiraspol, de hoofdstad van de PMR, een landingsbaan is ingericht voor vliegtuigen, is deze sinds 2012 niet meer gebruikt. Commandant van het OGRV, kolonel Dmitri Zelenkov legt uit: “Vanuit mijn gezichtspunt waren er politieke kwesties die het niet toelaten om een verbinding te maken tussen Tiraspol en Moskou.” Toestellen zouden immers via Moldavisch luchtruim moeten vliegen.

Geen aflossing

De Russische troepen is het in principe toegestaan om te vertrekken. Zo heeft zelfs Oekraïne vorig jaar bekend gemaakt dat het bereid is Russische troepen uit Transnistrië doorgang te geven. Ook via de luchthaven van Chisinau, de hoofdstad van Moldavië, kunnen Russische troepen het land in principe uit. Maar als de troepen eenmaal zijn vertrokken kunnen ze het land niet meer in. De Russische troepen kunnen om die reden niet worden afgelost. Zonder uitzondering bevinden de aanwezige troepen zich daarom al sinds minimaal 2014 in de PMR. Ook kolonel Dmitri Zelenkov, wordt door Zvezda gevraagd:

“Hoeveel jaar bevindt u zich in deze positie?”

“Sinds december 2014.”

“Wanneer was de laatste keer dat u in Rusland was?”

“De laatste keer was voordat ik hier naartoe kwam.”

“Dit kan gebeuren” staat er op een poster van een ontploffende kernbom. Kolonel Zelenkov en Zvezda-presentator Aleksei Egorov staan op het punt de munitieopslag in Kolbasna binnen te gaan. In de opslagplaats zou zoveel (conventionele) munitie zijn opgeslagen dat de vuurkracht te vergelijken is met de nucleaire bom die op Hiroshima is gegooid.

Geen bevoorrading

Een bijkomend probleem is dat er geen nieuwe voorraden, zoals reserveonderdelen of munitie, kunnen worden aangeleverd. In de reportage is dan ook te zien dat er veel aandacht wordt besteed aan het repareren en hergebruiken van onderdelen. In sommige gevallen wordt er zelfs gesproken over het zelf fabriceren van onderdelen omdat sinds 2013 geen nieuw materieel meer is aangeleverd.

Want ook op dit vlak is er immers een probleem. Sinds 2014 zijn bijvoorbeeld drones een steeds grotere rol gaan spelen in oorlogsvoering. Niet alleen geavanceerde maar ook kleine drones die voor verkennings- of gevechtsdoeleinden kunnen worden gebruikt. Om die reden heeft het OGRV lokaal een zelfgebouwde luchtafweerinstallatie gebouwd. Het programma voegt eraan toe: “Op het zelfgebouwde voertuig zitten geen raketten of moderne kanonnen, maar het is beter dan niets.”

Een door het OGRV zelf geïmproviseerd luchtafweervoertuig.

Ook bij trainingen nopen de bevoorradingsproblemen tot creatieve oplossingen. Zo heeft het OGRV, om munitie en brandstof te besparen, een BRDM-2 in tweeën laten zagen, voorzien van een lasertje en wankel op banden geplaatst. Zo kan er worden geoefend met schieten alsof het voertuig rijdt zonder munitie of brandstof te gebruiken.

Organisatie van Russische troepen

De taken van de Russische troepen in Transnistrië bestaan enerzijds in het handhaven van de vrede en anderzijds in het bewaken van bepaalde objecten, de meest belangrijkste hiervan is de munitieopslag in Kolbasna. De Russische vredesmissie staat los van het OGRV, niettemin wisselen de troepen elkaar jaarlijks af. Zelenkov vertelt hierover aan Zvezda: “Er is een jaarlijks rotatie tussen de verschillende onderdelen. Een onderdeel gaat voor een jaar naar de vredesmissie. Een tweede afdeling gaat uit de vredesmissie. En een derde bereidt zich voor op vredesmissie.” Ondanks het duidelijk verschil tussen het OGRV en de vredesmissie wordt er toch afgewisseld tussen de verschillende onderdelen omdat troepen anders niet afgewisseld kunnen worden, aldus Voyennaya Priyomka.

Een nagebouwde controlepost van de Russische vredeshandhavingsmissie. Op de post worden Russische vredeshandhavers geoefend om later te worden ingezet op controleposten tussen Transnistrië en Moldavië.

Ook de training wordt lokaal gedaan. In de reportage wordt bijvoorbeeld een demonstratie gegeven bij een nagebouwde controlepost. In de oefening wordt getraind hoe moet worden omgegaan met een scenario waarin een wapen wordt gesmokkeld en vervolgens de controlepost wordt aangevallen. En hoe er vanuit de vredesmissie wordt gereageerd door het inzetten van versterkingen met behulp van een BTR (een pantserinfanterievoertuig). Naast een nagebouwde controlepost laat het programma ook een oefenterrein zien waar getraind kan worden met zwaarder wapentuig. De reportage spreekt over de aanwezigheid van een aantal gepantserde voertuigen maar de aanwezigheid van tanks wordt weersproken.

Een pantservoertuig is doormidden gesneden, op banden geplaatst en wordt met een hendel in beweging gebracht. Door de geïmproviseerde opstelling kunnen schutters oefenen op het pantservoertuig.

Qua rechtspraak vallen de Russische troepen onder het Russische militaire recht. In de PMR is daarom ook een militaire rechtbank gevestigd waar militaire zaken worden beslecht. Maar in verband met de aanwezigheid van veel Russische paspoorthouders in de PMR kunnen ook civiele zaken hier worden voorgebracht.

Munitieopslag

Een groot deel van het tweeluik gaat over de munitieopslag in Kolbasna. In Kolbasna is namelijk een munitieopslagplaats gevestigd die nog uit de tijd van de Koude Oorlog stamt. De opslag was bedoeld voor een eventuele oorlog in het zuidelijke deel van Europa. Die oorlog is er nooit gekomen, maar de munitie ligt er nog steeds.

In de jaren ‘90 en begin deze eeuw is veel voortgang gemaakt om de munitie in de opslagplaats ofwel te vernietigen dan wel af te voeren. In latere jaren is dit echter tot een halt gekomen, tot ergernis van Chisinau. Voyennaya Priyomka stelt dat de resterende munitie niet kan worden vervoerd vanwege de toestand in Oekraïne. En het vernietigen van de munitie vergt speciale opblaasplaatsen die niet voorhanden zijn in Transnistrië. Tot op de dag van vandaag wordt de opslag derhalve beveiligd door de OGRV. De munitie wordt niet alleen beveiligd tegen het in verkeerde handen vallen, maar ook tegen brand en explosie.

Militaire brandweer oefent scenario’s rond het uitbreken van brand bij de munitieopslag in Kolbasna.

De reportage biedt een korte kijk in de keuken van de veiligheidsmaatregelen die van kracht zijn, zoals het verbod op elektronica in de opslagplaats. Ook geeft de militaire brandweer een uitgebreide demonstratie op het oefenterrein.

Spanning met Moldavië en Oekraïne

Het spreekt voor zich dat informatie afkomstig uit welk defensieapparaat dan ook met een kritische blik moet worden bekeken, onafhankelijk van welk land. De lezer moet zich realiseren dat het goed mogelijk is dat de capaciteiten grote of beter kunnen worden voorgesteld dan ze in werkelijkheid zijn. Het tegenovergestelde, dat het Russische contigent sterker is dan het in het tweeluik wordt voorgesteld, is eveneens mogelijk. De aanwezigheid van Russische troepen in de PMR is immers controversieel.

De aanwezigheid van het Russische troepencontingent in Transnistrië is een doorn in het oog van zowel de huidige regering van Moldavië als buurland Oekraïne. Zo veroordeelde de Moldavische minister van Buitenlandse Zaken de aanwezigheid van Russische troepen in Transnistrië door een resolutie in te dienen bij de Verenigde Naties. De president van Moldavië sprak zich echter tegen de resolutie uit. Hij wees erop dat het de situatie in het land alleen maar zou escaleren.

Vanwege de gespannen relatie van Oekraïne met Rusland, ziet ook Oekraïne de troepen liever vertrekken uit Transnistrië. Derhalve heeft Oekraïne in april van dit jaar voorgesteld om vrije doorgang te geven aan de Russische troepen via Oekraïens territorium. Rusland wees dit voorstel echter van de hand omdat het vreesde dat een dergelijke terugtrekking zou kunnen leiden tot een destabilisatie van de situatie in Transnistrië.

De Russische troepenmacht van 1500 man is een factor die eigenlijk amper een bedreiging kan vormen voor Oekraïne, te meer daar het naar alle waarschijnlijkheid ontbreekt aan zware wapens en luchtdoelartillerie. Voor Moldavië, dat zelf een actief leger heeft van 5.000 à 7.500 man (reserves niet meegerekend), is de Russische troepenmacht echter wel een factor van betekenis.

Reportages bekijken

Zoals gezegd zijn de reportage vooralsnog alleen in het Russisch te bekijken op het YouTube-kanaal van Zvezda. Er bestaat echter een kans dat de uitzending in de toekomst in het Engels op het kanaal van RT Documentaries verschijnt. In het Russisch zijn de uitzendingen hier en hier te bekijken.