Geen voorbede meer in de kerk: hoe de privacywet de samenleving verzwakt

Hij zat er al jaren aan te komen, maar geldt sinds 25 mei echt: de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Deze Europese regelgeving dient de burger te beschermen tegen inbreuken op zijn privacy.

Bij privacy-inbreuk denken we allemaal aan Facebook dat al je stappen op internet volgt of Albert Heijn die je bonuskaartgegevens doorverkoopt aan zorgverzekeraars. Daar is meer restrictie gepast. Hoe groter de bedrijven en hoe geavanceerder de digitale technologie, des te meer controle en beperkingen moeten er zijn.

Maar de AVG geldt niet alleen voor grote bedrijven. Ook voor de voetbalclub waar uw zoontje voetbalt met F7. Als de jochies dit seizoen de beker winnen, dan zou het toch leuk zijn om op de website van de voetbalclub een foto te hebben van de kleine kampioenen.

Mag niet. Behalve als de voetbalclub schriftelijk toestemming verkrijgt van de ouders van de afgebeelde kinderen. Ook van de ouders die er niet zijn. Geen clubbestuurder of coach die midden in het feestgedruis de moeite wil nemen. Dus komt er geen foto.

Je kunt nog betogen dat publicatie van de foto’s onnodig is. De fotograaf kan het toch rondmailen. En er zijn gegronde redenen om geen foto’s van jouw kind op het internet te hebben.

Anders ligt het bij kerken. Daar zijn niet zozeer foto’s maar wel het noemen van namen wezenlijk voor de werking. Zo is er de voorbede, waar de zieken bij name genoemd worden. Het is christelijke naastenliefde de zieken te noemen en voor hen te bidden. Maar strikt gezien mag het niet van de AVG. Tenzij de doodzieke mevrouw Jansen een krabbeltje zet, iets waartoe ze fysiek niet in staat is.

Het noemen van namen gebeurt in kerken ook bij de aankondiging van sacramentstoediening: wie er gedoopt wordt, wie er trouwen. Zulke sacramenten zijn rites de passage van de gemeenschap. Ze markeren wie nog buiten staat, wie (verder) toegetreden is. Voor de identiteitsbeleving van een gemeenschap van essentieel belang. Volgens de AVG ook verboden, tenzij er schriftelijke toestemming is.

Er kunnen gegronde redenen zijn om niet genoemd te worden in de kerk. Bijvoorbeeld als je moslim bent en gedoopt wordt, maar represailles van je omgeving vreest. In dat geval vraag je de priester of dominee om je naam uit het kerkblad te houden. Probleem voorkomen.

De AVG vertrouwt de priester en dominee niet om dit soort problemen te voorkomen. De AVG vertrouwt eigenlijk geen enkele burger. De regelgeving is opgesteld vanuit een fundamenteel wantrouwen jegens burgers. Zij moeten preventief tegen elkaar beschermd worden. Uiteraard door de staat. Die moet tot in de kleinste details reguleren hoe burgers met elkaar omgaan.

Het effect van de AVG is een verdere verzwakking van het sociale weefsel. Verenigingen, kerken en sportclubs mogen niet immers meer met namen en foto’s de successen en mijlpalen van hun gemeenschap vieren. Leden worden minder betrokken, drijven zelfs weg.

Het effect is ironisch. Wie wegblijft, blijft tegenwoordig thuis. Lekker op Facebook, Instagram, Whatsapp. Sociale media die door hun slimme techneuten en sluwe juristen altijd wel gaten in de AVG-omheining vinden, om jou zoveel mogelijk uren vermaak te schenken. De kerk of vereniging verliest, Facebook wint.

De Europese Unie wil zich met de AVG wederom doen gelden als beschermer van de burger, tegen de techgiganten. Toch kwam Mark Zuckerberg in mei om verantwoording af te leggen voor de werkwijze van zijn firma Facebook. De retorisch zwakke en allerminst charismatische Zuckerberg beantwoordde amper de vragen, maar vertrok met opgeheven hoofd uit Brussel. Misschien dat hij allang wist dat de AVG voor sociale media een klinkende overwinning is?