Como wordt het nieuwe Idomeni

Honderden Afrikaanse asielzoekers hebben hun kamp opgeslagen voor het treinstation van de Italiaanse grensstad Como, in de hoop van daaruit via Zwitserland verder te kunnen reizen naar Duitsland.

De Balkanroute is geleidelijk aan steeds verder afgesloten, maar intussen heeft het anarchische Libië zich tot de belangrijkste sluis naar Europa ontwikkeld, waarlangs honderdduizenden, overwegend zwarte Afrikanen, over de Middellandse Zee naar Europa komen. Van begin 2016 tot begin september zijn er reeds zo’n 120.000 over de Middellandse Zee in Italië aangekomen. In het hele jaar 2015 waren het iets meer dan 150.000.

In Italië dat zich ten gevolge van de economische crisis en de aardbeving in Toscane aan de grenzen van zijn belastbaarheid bevindt, zijn de opvanglocaties overvol. Het herverdelingsplan van de EU functioneert niet, de buurlanden sluiten hun grenzen af of bereiden zich daarop voor.

Vooral in het noorden van Italië waar het merendeel van de immigranten naartoe trekt, neemt de druk toe. Hoewel de overheid inmiddels meer doet om asielzoekers te verdelen over het land, is de opvang nog altijd een aangelegenheid van private instellingen zoals kerken en charitatieve organisaties. Integratie is wat de Italiaanse staat betreft geen thema, Italië hoopt van het asielprobleem af te komen doordat de asielzoekers verder trekken naar andere landen. Zo verblijven er al maanden enkele honderden immigranten in geïmproviseerde kampementen in parken en op veldjes in steden als Turijn en Milaan, in Como aan de Zwitserse grens en in Ventimiglia aan de Franse grens.

Vrijwel alle dit jaar in Italië aangelande immigranten zijn zwarte Afrikanen die nauwelijks aanspraak hebben op een vluchtelingenstatus of asiel. Aangevoerd wordt de lijst door Nigerianen, gevolgd door Eritreeërs, Gambianen en Ivorianen.

Anders dan vorig jaar is Oostenrijk er op voorbereid dat in Italië alle dammen breken en duizenden Afrikanen over de Brennerpas naar Tirol komen. Binnen een paar uur kan het grensmanagement aan de Brennerpas geactiveerd worden, wat wil zeggen dat de hekken opgetrokken worden. De migrantenstromen zoeken dan ook een weg via Zwitserland en Frankrijk. In Ventimiglia aan de Côte d’Azur en in Como aan de grens met Zwitserland, beide bekende toeristenoorden, heerst dan ook al maanden een noodtoestand. De chaotische toestanden daar doen denken aan Idomeni in Griekenland of aan Calais. Sinds de aanslag in Nice afgelopen juli, controleert de Franse politie de niet ver van de havenstad gelegen grens nog sterker.

In het Italiaanse Como, met de trein slechts minuten verwijderd van het Zwitserse Chiasso, hebben inmiddels honderden immigranten zonder toestemming hun kamp opgeslagen in een park voor het treinstation. Sinds mei vangen Zwitserse grenswachten in Chiasso dagelijks honderden tot soms wel duizend immigranten af die illegaal de grens proberen over te steken. Ze weten nochtans kennelijk niet iedereen te vatten, want in het Duitse district Konstanz – één van de vijf Duitse districten die aan Zwitserland grenzen – komen maandelijks zo’n 300 à 600 illegale immigranten via Zwitserland binnen, aldus de lokale bestuurder Frank Hämmerle (CDU), de tendens is dat het er geleidelijk meer worden.

Volgens het Zwitserse Staatssecretariaat voor Migratie (SEM) zijn tussen januari en juli van dit jaar zo’n vijfduizend in Zwitserland geregistreerde asielzoekers simpelweg verdwenen. In Konstanz bestaat zodoende de verdenking dat inmiddels ook de Zwitsers wel eens een oogje toeknijpen en asielzoekers verder laten trekken naar Duitsland. De meesten van de Afrikanen willen dan ook niet in Zwitserland blijven, maar verder trekken naar het noorden, vooral naar Duitsland. Veel van de migranten hebben daar namelijk reeds verwanten. Als de druk te hoog wordt in Chiasso, moet het leger ingezet worden, zo stelt intussen federaal parlementslid Petra Gössi, partijleider van de liberale FDP.

De Alpenrepubliek zelf heeft aan aantrekkingskracht voor asielzoekers ingeboet. Dat komt door een nieuwe strategie waarbij eerst de minst kansrijke aanvragen behandeld worden, zodat zij die geen recht op asiel blijken te hebben sneller uitgezet kunnen worden. De kansrijkere asielaanvragers hebben zodoende een extra prikkel om verder te trekken naar Duitsland.

De kern van het probleem ligt evenwel in Italië. Momenteel brengen alle Franse, Britse, Duitse en andere schepen in het kader van de EU- en Frontex-operaties op de Middellandse Zee de ‘bootvluchtelingen’ die ze oppikken naar Italiaanse havens. Als de aanstroom echter aanhoudt dan barst de opvang in Italië uit zijn voegen. Als Italië daarop weigert de asielzoekers nog langer op te nemen of te registreren, gaat de asielcrisis in Europa een nieuwe fase in.

Lees ook:

• Jean Raspail over de immigratiecrisis: ‘Dit is nog maar het begin’
• De harde waarheid: Er komt geen einde aan migratiestromen
• Nice – Eigen schuld, dikke bult
• Waarom moest Khadaffi eigenlijk weg?