De zaak van de bijlmoordenaar laat zien hoe onzinnig de omgang met ‘minderjarige’ asielzoekers is

Zogeheten ‘alleenstaande minderjarige asielzoekers’ veroorzaken miljardenkosten. Momenteel neemt hun aantal vooral in Duitsland snel toe. Daarbij zijn de meesten ouder dan ze aangeven.

Zou Riaz Khan Ahmadzai, de man die met een bijl uit naam van IS vijf mensen zwaar verwondde, werkelijk pas zeventien jaar oud zijn? Op het filmpje dat hij opnam zien we een persoon wiens gezichtstrekken volwassen voorkomen. Veel mensen schatten hem om midden twintig. De man die misschien uit Afghanistan, maar misschien ook wel uit Pakistan komt, beweerde bij binnenkomst in Passau op 30 juni 2015 echter dat pas zestien jaar oud was.

Als zogenaamde ‘alleenstaande minderjarige asielzoeker’ (AMA) ervoer Ahmadzai, die bij de terroristische IS-militie de nom de guerre Muhammad Riyad droeg, de grote voorkeursbehandeling die dergelijke personen in Duitsland ten deel valt. Hij werd bij een pleeggezin in een landelijke omgeving geplaatst. Hij kon voetballen bij de plaatselijke vereniging, kreeg een leer-werk-plek aangeboden in een bakkerij. Ahmadzai gold als goed geïntegreerd tot op die avond van 18 juli, toen hij in Ochsenfurt om 21.00 uur in de regionale trein stapte en vijftien minuten later zijn ontstellende daad stelde. Later die nacht werd hij door een speciale eenheid van de politie dood geschoten. In het daaropvolgende onderzoek ontstaat aanzienlijke twijfel over naam, leeftijd en herkomst van de dader.

De zaak Ahmadzai maakt op verschrikkelijke wijze de bizarre, onwaarachtige en onzinnige praktijk duidelijk van de manier waarop in Duitsland met jonge asielzoekers omgegaan wordt. Wie zich verdiept in de procedure, vraagt zich al snel af, wie hier eigenlijk de naïeve kinderen zijn en wie de volwassenen met levenservaring en mensenkennis. Geen vluchtverhaal lijkt te ongeloofwaardig om niet het grootste medelijden te wekken bij de Duitse besluitnemers. Met kinderlijke naïveteit werd kennelijk alles geloofd wat de jonge mensen uit den vreemde maar aandragen.

Daarbij is de prikkel om AMA-status te krijgen groot. Kinderen en jongeren die zonder ouder of voogd naar Duitsland of andere Europese landen komen, genieten bijzondere bescherming. De plaatselijke jeugdzorg neemt ze in eerste instantie onder hun hoede. “Om een goed opgroeien te verzekeren, worden ze aansluitend over heel Duitsland verdeeld. De verdelingsprocedure wordt binnen 14 dagen doorgevoerd”, zo luidt de richtlijn van het Bundesamt für Migration und Flüchtlinge (BAMF, vergelijkbaar met de Immigratie- en Naturalisatiedienst in Nederland). De minderjarigen moeten verder geholpen worden met opleiding en begeleiding naar werk en sociale integratie. Daartoe wordt door de rechter een voogd of verzorger aangewezen. Bovendien wordt een individueel hulpplan opgesteld.

“Alleenstaande minderjarigen zijn op hun weg naar een opleiding vaak in een netwerk van sociaal-pedagogische, juridische en vrijwillige begeleiding ingebonden”, zo heet het het trots in een analyse van de Bundesagentur für Arbeit. Een anonieme medewerker van de BAMF wordt in de tekst geciteerd: “Doordat de meesten in een woongroep geplaatst worden en een beroepsvoogd hebben, wordt van daaruit al steeds aangestuurd en worden tijdig aanvragen ingediend. Zij weten hoe je met ambtenaren om moet gaan.”

De asielaanvragen van voogden van minderjarigen worden in 90 procent van de gevallen ingewilligd. Wanneer de asielaanvraag niet wordt toegewezen, wordt meestal een dulding afgegeven. Anders “beraadt men zich ambtelijk op andere verblijfsmogelijkheden”, zo valt te lezen in een publicatie van de BAMF.

Het is kortom allemaal genereus, humaan, lovenswaardig en bij een daadwerkelijk hulpbehoevend kind zeker op zijn plaats. Maar het is tegelijk uitnodigend voor grootschalig misbruik. Vrijwel alle immigranten die zich voor minderjarig uitgeven, zijn – wat een stomvervelend toeval! – hun identificatiepapieren op de vlucht verloren. De medewerkers van de immigratiedienst moeten vervolgens op het oog en door middel van een gesprek de leeftijd van de asielzoeker zien te achterhalen.

Schriftelijke vragen van Christoph de Vries, een CDU-lid van de senaat van Hamburg, brachten al in 2014 aan het licht in welke mate daarmee gezwendeld wordt. Van de 1296 immigranten die in het jaar daarvoor onder de hoede van de plaatselijke jeugdzorg kwamen, waren naar overtuiging van de verantwoordelijke dienst ‘Opvoeding en Consultatie’ 807 ten minste 18 jaar of ouder.

Twee jaren later lijkt de verantwoordelijken in Duitsland echter nauwelijks nog iets eraan gelegen te zijn de werkelijke leeftijd van een immigrant te achterhalen. De medische ouderdomsbepaling aan de hand van de ontwikkeling van het gebit, botten en geslachtskenmerken geldt als onzeker. Voor de onderzochten zou het bovendien ‘onaangenaam’ zijn, aldus lobbyisten van ‘Pro Asyl’.

Zo zijn in Duitsland momenteel meer dan 65.000 AMA’s geregistreerd. Een financiële nachtmerrie voor gemeentes. “De kosten exploderen”, verklaarde onlangs de algemeen directeur van de Deutsche Städte- und Gemeindebund, Gerd Landsberg. Omdat voor iedere minderjarige vluchteling per maand 3000 à 5000 euro uitgegeven moet worden, hebben de gemeentes naar schatting nu al met zo’n 2,7 miljard euro aan kosten te maken. Landsberg eiste dat de zorgvergoeding duidelijk verlaagd wordt: “Het slaat nergens op, dat voor de jonge vluchtelingen dezelfde voorwaarden gelden als bij de jeugdzorg voor moeilijk opvoedbare kinderen.” Ze hebben geen sociaal werkers nodig, die rond de klok om hen bekommeren.

Dat werd door het Deutsche Kinderhilfswerk onmiddellijk weersproken. Kostenverminderingen kunnen volgens hen niet afgewenteld worden op de minderjarige vluchtelingen. Kostenverminderingen voor de gemeentes lijken er dus niet in te zitten. In tegendeel: Het aantal immigranten dat als AMA onderdak zoekt in Duitsland zwelt de laatste tijd weer aan. De Passauer wethouder Franz Meyer bekende onlangs dat criminele smokkelaars er voor gezorgd hadden dat de Balkanroute weer bruikbaar is. “We merken dat vooral aan het aantal onbegeleide minderjarige vluchtelingen”, aldus de CSU-politicus. Momenteel is de stroom weer aangezwollen tot de aantallen van het hoogtepunt in afgelopen herfst.